Έπεσε στα χέρια μου ένα ενδιαφέρον άρθρο του Αμερικανού δημοσιογράφου Michael Monroe Lewis στο περιοδικό Vanity Fair, που με αφορμή το γνωστό σκάνδαλο του Βατοπεδίου, είχε τότε αποκαλέσει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ελληνική κοινωνία «ηθική κατάρρευση».
Η άποψή του δεν απέχει πολύ από την αλήθεια. Παρατηρώντας τις συμπεριφορές και τις απόψεις των Ελλήνων όπως εκφράζονται σε δημόσια ή ιδιωτικά φόρα, το συμπέρασμα βγαίνει εύκολα. Οτιδήποτε κι αν γίνει, με οτιδήποτε κι αν ασχοληθεί ο Έλληνας, για πρώτο του καταφύγιο έχει τη γκρίνια, την κακεντρέχεια, το κράξιμο και τη σθεναρή αντίδραση. Και αναρωτιέται κανείς, πως καταντήσαμε έτσι; Σίγουρα φταίει η κακοδιαχείριση, οι σπατάλες, η διαφθορά, η φοροδιαφυγή, οι πολιτικοί και ο χειρισμός των πολιτικο-οικονομικών θεμάτων, όμως πρέπει να υπάρχει και κάποιο βαθύτερο αίτιο, κάτι στο DNA μας, κάποιο θεμελιώδες πρόβλημα που μας έχει φέρει σ’ αυτή την κατάσταση.
Πάντως δεν είμαστε απερίσκεπτοι ούτε χειρότεροι από τους άλλους. Οπότε, γιατί εμείς δεν μπορούμε να διαχειριστούμε τη μικρή μας χώρα και πτωχεύουμε και εξευτελιζόμαστε και τρωγόμαστε μεταξύ μας ανώφελα κι επώδυνα και οι άλλοι όχι;
Τα συμπεράσματα των ξένων παρατηρητών είναι ότι οι Έλληνες μισιούνται μεταξύ τους. Δεν είναι φτιαγμένοι να ζουν με τους ομοεθνείς τους. Δε θέλουν, απωθούνται σαν ομώνυμοι μαγνητικοί πόλοι.
Από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, αλλά και πολύ παλαιότερα, ποτέ δε συγκρότησαν μια συμπαγή κοινωνία ανθρώπων που ζουν μαζί και υπακούν στους ίδιους κανόνες, με στόχο τη συλλογική εξέλιξη και πρόοδο. Η Ελληνική κοινωνία, κατά την κοινή γνώμη, δεν είναι μια συμπαγής οντότητα, ποτέ δεν ήταν.
Οι Έλληνες είναι άτομα που ζουν στον ίδιο χώρο, όχι συμπολίτες ή σύντροφοι. Γι’ αυτό συνάδελφοι δεν μπορούν να πουν μια καλή κουβέντα ο ένας για τον άλλον.
Είναι ενδιαφέρον το πώς εκφράζεται αυτή η απέχθεια στις καθημερινές σχέσεις. Οτιδήποτε συμβαίνει και γίνεται αντικείμενο κουβέντας, προσελκύει εκνευρισμό και θυμό, όχι απόψεις και γνώμες. Ταυτιζόμαστε μόνο με τον αρνητισμό και την καταγγελία, την ειρωνεία των σχολιαστών και την τοξικότητα των δελτίων ειδήσεων.
Η ελληνική απέχθεια, όπως συμπεραίνουν οι επικριτές, υπάρχει παντού, μεταδίδεται σε όλους σαν ιός και συσσωρεύεται μέσα μας σαν ραδιενέργεια. Και καταλήγουμε κανένας να μη σέβεται τον άλλο σε κανένα επίπεδο (προσωπικό και επαγγελματικό) και ο κάθε Έλληνας ξεχωριστά, καθώς είναι έτσι μεγαλωμένος, να πιστεύει ακράδαντα ότι κατέχει την απόλυτη αλήθεια. Ίσως γι’ αυτό εμείς οι Έλληνες μιλάμε όλοι ταυτόχρονα. Μας είναι εντελώς αδύνατο να ακούσουμε οποιαδήποτε φωνή, εκτός από τη δική μας.
Το φαινόμενο είναι έντονο και στην παροικία μας. Βλέπετε τι συμβαίνει στους οργανισμούς, τα κογκρέσα, την κοινότητά μας…
Ο Έλληνας από την άλλη, έχει και πολλά πλεονεκτήματα που διαμορφώθηκαν μέσα από την ιστορία, την κουλτούρα και τις συνθήκες ζωής του. Είναι φιλότιμος, φιλόξενος, έξυπνος, εφευρετικός, φιλομαθής.
Πλεονεκτήματα που δυστυχώς, δεν έμαθε να τα αξιοποιεί…
Έλληνες θα ειπεί…
