Η αποχώρηση της γαλλικής Total από την έρευνα για κοιτάσματα υδρογονανθράκων στα θαλάσσια οικόπεδα στην Κρήτη προκάλεσε σοκ, σε όσους είχαν πιστέψει πως μετά τη δημόσια στροφή που έκανε ο Μητσοτάκης στο ζήτημα των ερευνών, ο δρόμος για την αξιοποίηση τού όποιου ενεργειακού πλούτου της Ελλάδας είχε ανοίξει διάπλατα. Η προσγείωση ήταν ανώμαλη μόνο για την κοινή γνώμη, αλλά όχι για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ.
Σταύρος Λυγερός*
© slpress.gr
Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες, η Total είχε ενημερώσει τις αρμόδιες ελληνικές αρχές για την πρόθεσή της. Η κίνησή της αποτελεί συνέχεια της απόφασης των δύο πετρελαϊκών γιγάντων, Total και ExxonMobil, να παγώσουν το πρόγραμμα ερευνών τους στην ελληνική υφαλοκρηπίδα – ΑΟΖ, προφανώς για να επενδύσουν σε έρευνες και γεωτρήσεις αλλού. Είναι κοινό μυστικό, ότι όλο το προηγούμενο διάστημα, το ελληνικό κράτος είχε εγείρει εμπόδια στη διαδικασία ερευνών, με αποτέλεσμα να έχει εξοργίσει τις δύο εταιρείες. Δεν είναι, βεβαίως, τυχαίο, ότι δε συμμετείχαν στελέχη τους στη σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό, ενώ συμμετείχαν οι ελληνικές τής κοινοπραξίας.
Ας σημειωθεί μόνο ένα γεγονός. Η προσφυγή οικολόγων στο Συμβούλιο Επικρατείας για ακύρωση των ερευνών είχε παγώσει τις έρευνες για πολύ – πολύ καιρό. Σε οποιαδήποτε χώρα που σέβεται στοιχειωδώς τον εαυτό της, η κυβέρνηση θα είχε ζητήσει από το Συμβούλιο Επικρατείας να επιταχύνει την εξέταση της προσφυγής και την έκδοση της απόφασης, λόγω προφανώς δημοσίου συμφέροντος. Κι όμως, άφησε την υπόθεση να χρονίζει, επιβεβαιώνοντας στην πράξη ότι δεν ήθελε την πρόοδο της διαδικασίας. Ας σημειωθεί ότι η εξέταση της προσφυγής είναι προγραμματισμένη για τον ερχόμενο Οκτώβριο, τις ημέρες που τελειώνει η προθεσμία – παράταση που έχει δοθεί στις εταιρείες για την πρώτη φάση ερευνών!
Και μη σκεφθεί κανείς να αντιτάξει, ότι η κυβέρνηση δεν ήθελε να παρέμβει στη Δικαιοσύνη, γιατί θα πέσει το ταβάνι να μας πλακώσει, μην αντέχοντας τόση υποκρισία. Αυτό, άλλωστε, που όφειλε η κυβέρνηση, ήταν να ζητήσει επίσπευση και όχι να υπαγορεύσει απόφαση. Για την ακρίβεια, το ίδιο το Συμβούλιο Επικρατείας έπρεπε για προφανείς λόγους να είχε προτάξει αυτή την υπόθεση. Δε θα με εξέπληττε εάν μάθαινα, ότι η καθυστέρηση οφειλόταν σε πολιτικό και όχι γραφειοκρατικό λόγο.
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, άλλωστε, άφησε σαφώς να εννοηθεί, πως εάν δεν είχε μεσολαβήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία, έρευνες δε θα πραγματοποιούνταν. Πριν από αυτόν, είχε φροντίσει ο Δένδιας με την περιβόητη δήλωσή του στη Σαουδική Αραβία, να μας ανακοινώσει ότι δεν πρόκειται να τρυπήσουν τον ελληνικό βυθό! Γνωρίζοντας το απολύτως αρνητικό κλίμα στους κόλπους της κυβέρνησης, οι Total και Exxon Mobil είχαν – όπως προανέφερα – ανοίξει πανιά για αλλού. Απλώς, η Total έκανε και το επόμενο βήμα, μετατρέποντας το πάγωμα σε αποχώρηση.
ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ
ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ
Στο σημείο αυτό υπάρχουν δύο ζητήματα. Ας τα σχολιάσουμε ένα προς ένα. Σε μία στοιχειωδώς σοβαρή χώρα, ο Μητσοτάκης όφειλε να απολογηθεί για τη μέχρι προ εβδομάδων αρνητική στάση της κυβέρνησής του, σε ό,τι αφορά στην αξιοποίηση του όποιου ενεργειακού πλούτου διαθέτει η Ελλάδα. Υπενθυμίζω ένα γνωστό περιστατικό: Το καλοκαίρι του 2019 ο επικεφαλής της αρμόδιας ΕΔΕΥ ενημέρωσε τον τότε υπουργό Ενέργειας Χατζηδάκη ότι ήταν έτοιμες οι συμβάσεις για παραχώρηση και των θαλάσσιων οικοπέδων νοτίως της Κρήτης (ανατολικότερα από τα δύο που είχαν ήδη παραχωρηθεί). Η απάντηση που εισέπραξε ήταν κατηγορηματικά αρνητική για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων! Ας σημειωθεί ότι σε λίγους μήνες από τότε υπεγράφη το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Αν είχαν γίνει οι παραχωρήσεις ίσως να είχε αποτραπεί η υπογραφή του.
Μου είναι δύσκολο να πιστέψω πως κεντροδεξιοί πρωθυπουργός και υπουργοί προσεγγίζουν ένα τόσο κρίσιμο για το δημόσιο συμφέρον ζήτημα, αποκλειστικά με ακραίες ιδεοληψίες οικολογικού χαρακτήρα. Ειδικά όταν δεν έχουν κανένα πρόβλημα με το εισαγόμενο φυσικό αέριο κι όταν ειδικότερα είναι υπερήφανοι που κατασκευάζουν στην Αλεξανδρούπολη τερματικό με το εισαγόμενο αμερικανικό LNG.
Για να είμαι ειλικρινής, μου ήταν δύσκολο να κατανοήσω και την απόφαση για άμεση απολιγνιτοποίηση, που κινδυνεύει να αφήσει τεράστιο κενό στην ενεργειακή κάλυψη της χώρας. Ας σημειωθεί, ότι ενώ η Ελλάδα έτρεξε, παρότι μολύνει ελάχιστα, η Πολωνία εξασφάλισε προθεσμία μέχρι το 2049 και η Γερμανία μέχρι το 2039. Ναι, η Γερμανία που μας σπρώχνει πιεστικά να αγοράζουμε τις δικές της ανεμογεννήτριες και τα δικά της φωτοβολταϊκά.
ΔΙΑ ΠΑΡΑΛΕΙΨΕΩΣ
ΕΘΝΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ
Δε θα παραμείνω στο γιατί η κυβέρνηση Μητσοτάκη κινήθηκε με τον τρόπο που κινήθηκε, επειδή δε μου αρέσει να κάνω ανίχνευση προθέσεων. Οφείλω, ωστόσο, να υπογραμμίσω, ότι όποιος αφήνει ανεκμετάλλευτο έναν τέτοιο δυνητικό ενεργειακό πλούτο έχει εθνική, όχι απλώς πολιτική ευθύνη. Και οι εξελίξεις με την εκτόξευση των τιμών, οι οποίες εκτοξεύθηκαν περαιτέρω λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, υπογραμμίζει αυτή την ευθύνη. Γιατί πλέον, εκτός των άλλων, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ενεργειακής επάρκειας.
Είναι να απορεί κάθε λογικός Έλληνας, ανεξαρτήτως ιδεολογικοπολιτικών πεποιθήσεων, γι’ αυτές τις συμπεριφορές της κυβέρνησης. Τα μόνα που δε φαίνεται να απορούν είναι τα συστημικά Μίντια. Προφανώς, η ευθύνη δεν είναι ολόκληρη στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Για το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει εγκληματικά ολιγωρήσει στο να διερευνήσει τις δυνατότητες αξιοποίησης του πιθανολογούμενου ενεργειακού της πλούτου, οφείλεται και στις προηγούμενες κυβερνήσεις, με εξαίρεση τα όσα σημαντικά έπραξε ως υπουργός Ενέργειας ο Γιάννης Μανιάτης. Εάν είχαν ακολουθηθεί οι διαδικασίες που είχαν τότε δρομολογηθεί, κατά πάσα πιθανότητα η Ελλάδα θα ήταν σήμερα παραγωγός και εξαγωγέας και φυσικού αερίου και πετρελαίου.
ΤΟ «ΔΩΡΟ ΕΞ ΟΥΡΑΝΟΥ»
Ας επιστρέψουμε, όμως, στο γιατί έφυγε η Total. Εάν πριν λίγα χρόνια, η Total θεωρούσε πως είχε αποχρώσες ενδείξεις ότι στις ελληνικές θάλασσες υπάρχουν σοβαρά κοιτάσματα και πλήρωσε για τα δικαιώματα, σήμερα έχει πολύ πιο ισχυρούς λόγους να ερευνήσει. Πρώτον, επειδή οι τιμές είναι πολύ υψηλά και όλα δείχνουν ότι θα μείνουν για πολύ καιρό. Δεύτερον, επειδή ο νέος Ψυχρός Πόλεμος, που όλα δείχνουν ότι θα διαρκέσει πολλά χρόνια, καθιστά υποχρεωτική την απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο. Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι δημιουργείται ένα τεράστιο κενό στην ενεργειακή τροφοδοσία της ΕΕ, το οποίο πρέπει να καλυφθεί.
Εάν επιβεβαιωθούν οι αποχρώσες ενδείξεις ότι στην Ελλάδα υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα, αυτό θα ήταν «δώρο εξ ουρανού» για την ΕΕ. Κι αυτό, επειδή είναι -λόγω της γεωγραφίας- πολύ ευκολότερο και φθηνότερο να μεταφερθούν στις διψασμένες για ενέργεια ευρωπαϊκές χώρες, από ότι το φυσικό αέριο που έχει ήδη ανακαλυφθεί στην κυπριακή, ισραηλινή και αιγυπτιακή ΑΟΖ. Ο αγωγός EastMed είναι και δύσκολο και ακριβό έργο, και μπορεί να μεταφέρει σχετικά μικρή ποσότητα αερίου σε σύγκριση με τις ανάγκες.
Οι εναλλακτικές λύσεις έχουν κάθε μία τα δικά της προβλήματα. Η πρώτη και πιο οικονομική διαδρομή θα ήταν το αέριο να πάει με υποθαλάσσιο αγωγό στην Κύπρο, από εκεί στην Τουρκία κι από εκεί με χερσαίο αγωγό στην Ευρώπη. Αυτή η διαδρομή, όμως, προϋποθέτει λύση του Κυπριακού, η οποία δεν υπάρχει στον ορίζοντα. Η δεύτερη διαδρομή είναι να πάει το αέριο με υποθαλάσσιο αγωγό στην Αίγυπτο, από εκεί με χερσαίο παραλιακό αγωγό προς δυσμάς μέχρι τα σύνορα Αιγύπτου – Λιβύης κι από εκεί με υποθαλάσσιο στην Κρήτη, στην Πελοπόννησο και στη συνέχεια σε Ιταλία. Η τρίτη λύση είναι το αέριο της Κύπρου, του Ισραήλ και της Αιγύπτου να υγροποιείται σε σταθμούς και από εκεί με ειδικά πλοία να μεταφέρεται στην ευρωπαϊκή αγορά ως LNG. Η τρίτη αυτή λύση είναι ρεαλιστική, αλλά επιβαρύνει σημαντικά την τιμή.
ΓΙΑΤΙ ΕΦΥΓΕ Η TOTAL
Γιατί, λοιπόν, η Total έφυγε από την Ελλάδα. Η ενόχληση που της είχε προκαλέσει η συμπεριφορά του ελληνικού κράτους είναι δεδομένη και πριν 1-2 χρόνια θα εξηγούσε τη φυγή της για να επενδύσει ανατολικότερα, εκεί που είναι δεδομένο πως υπάρχουν κοιτάσματα. Ήδη παράγει, άλλωστε, στην Αίγυπτο και στη Λιβύη, και πιθανώς να θέλει να κάνει το ίδιο στο Ισραήλ και στην Κύπρο, ώστε να δημιουργήσει ένα τοπικό κόμβο εξόρυξης.
Σήμερα, όμως, η εξήγηση αυτή δεν ακούγεται πειστική. Ειδικά, όταν δεν ακολουθεί στη φυγή την Total και η ExxonMobil. Μήπως στο παρασκήνιο βρίσκεται στα σκαριά κάποια συμφωνία με άλλη πετρελαϊκή εταιρεία (π.χ. Chevron) για πώληση των δικαιωμάτων στην Ελλάδα, ή για ανταλλαγή δικαιωμάτων; Πρόκειται για υπόθεση εργασίας, όχι για πληροφορία. Σύντομα, πάντως, θα έχουμε απάντηση. Θα δούμε, άλλωστε, και ποιες μεγάλες πετρελαϊκές θα ανταποκριθούν στην πρόσκληση της Αθήνας για ταχύρρυθμες έρευνες ειδικά στην Κρήτη.
Το γεγονός, πάντως, ότι η Total εγκαταλείπει κοιτάσματα πετρελαίου στη δυτική Ελλάδα είναι απολύτως εξηγήσιμο. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη υποχώρησε και προωθεί τώρα τις έρευνες για φυσικό αέριο, αλλά τις αρνείται για εξόρυξη πετρελαίου. Ακούγεται παράλογο για μία υπερχρεωμένη και φτωχοποιημένη χώρα, που τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις της δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς ρεύματος και θέρμανσης, αλλά είναι έτσι. Ας μην ξεχνάμε ότι το πετρέλαιο δε χρησιμοποιείται μόνο για παραγωγή ενέργειας, αλλά και για παραγωγή ενός τεράστιου πλήθους πλαστικών προϊόντων. Κι αυτό θα συνεχίσει για το ορατό μέλλον. Άρα, το πετρέλαιο δεν μπορεί να υποκατασταθεί εντελώς.
*Ο Σταύρος Λυγερός έχει εργασθεί σε εφημερίδες (για 23 χρόνια στην Καθημερινή), ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Σήμερα είναι πολιτικός-διπλωματικός σχολιαστής στον τηλεοπτικό σταθμό OPEN και διευθυντής του ιστότοπου SLpress.gr. Συγγραφέας 16 βιβλίων. Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής στην εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973.
