Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει χαρακτηρίσει το διαχωρισμό των εορτασμών ως «σκάνδαλο», υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ενότητα μεταξύ των χριστιανών
Η πιθανότητα ενός κοινού εορτασμού του Πάσχα μεταξύ των Ορθοδόξων και των Καθολικών, αποτελεί ένα πολυσυζητημένο θέμα στο χριστιανικό κόσμο. Με το πέρασμα των αιώνων, οι δύο μεγαλύτερες χριστιανικές Εκκλησίες, η Ορθόδοξη και η Ρωμαιοκαθολική, έχουν εορτάσει το Πάσχα σε διαφορετικές ημερομηνίες, γεγονός που προκαλεί διχασμό ανάμεσα στους πιστούς.
Ωστόσο, πρόσφατα έχει ενταθεί η συζήτηση γύρω από την πιθανότητα καθιέρωσης ενός κοινού εορτασμού, με ηγέτες όπως ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Πάπας Φραγκίσκος να εκφράζουν την επιθυμία τους για μια τέτοια σύγκλιση.
Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΦΩΝΙΑ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ
Η διαφορά στην ημερομηνία του Πάσχα μεταξύ των Ορθοδόξων και των Καθολικών χρονολογείται από τις πρώτες ημέρες της χριστιανοσύνης και συνδέεται με τις διαφορετικές προσεγγίσεις στον υπολογισμό του. Οι Εβραίοι, στους οποίους ανήκει η ρίζα της εορτής του Πάσχα, χρησιμοποιούσαν ένα σεληνιακό ημερολόγιο, σύμφωνα με το οποίο η 14η ημέρα του μηνός Νισάν, δηλαδή η ημέρα της πρώτης εαρινής πανσελήνου, αποτελούσε την ημερομηνία του Πάσχα. Αυτή η παράδοση συνεχίστηκε και στους χριστιανούς, καθώς η Ανάσταση του Ιησού συνέβη κοντά στην ίδια περίοδο.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι χριστιανικές κοινότητες άρχισαν να αποκλίνουν στο πώς και πότε θα γιορτάζουν το Πάσχα. Το ζήτημα επιδεινώθηκε από τη χρήση διαφορετικών ημερολογίων: το Ιουλιανό ημερολόγιο, το οποίο χρησιμοποιούσε η Ορθόδοξη Εκκλησία, και το Γρηγοριανό ημερολόγιο, που εισήγαγε η Καθολική Εκκλησία το 16ο αιώνα. Έτσι, δημιουργήθηκε ένα χάσμα μεταξύ των δύο Εκκλησιών, με αποτέλεσμα τη διαφορετική ημερομηνία εορτασμού.
Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ 325 Μ.Χ.
ΚΑΙ Η Α’ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ
Μία από τις σημαντικότερες προσπάθειες ενοποίησης της ημερομηνίας του Πάσχα έγινε το 325 μ.Χ., κατά τη διάρκεια της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια. Ο Μέγας Κωνσταντίνος, πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας που ασπάστηκε το χριστιανισμό, επιδίωξε να διασφαλίσει την ενότητα των χριστιανών, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στον εορτασμό του Πάσχα. Κατά τη Σύνοδο αυτή, αποφασίστηκε ότι το Πάσχα θα εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης, έναν κανόνα που ακολουθείται ακόμη και σήμερα.
Ωστόσο, παρά την επιτυχημένη έκβαση της Συνόδου, τα προβλήματα δε σταμάτησαν εκεί. Με το πέρασμα των αιώνων και τη συνεχιζόμενη ασάφεια σχετικά με την ακριβή ημερομηνία της εαρινής ισημερίας, άρχισαν να εμφανίζονται διαφοροποιήσεις στον υπολογισμό του Πάσχα, προκαλώντας σύγχυση και διχασμό μεταξύ των διαφόρων χριστιανικών κοινοτήτων.
Η ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΑΝΟΥ
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ Ο ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ
Το 1582, ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ’ εισήγαγε το Γρηγοριανό ημερολόγιο, σε μια προσπάθεια να διορθώσει τις αστοχίες του Ιουλιανού ημερολογίου που χρησιμοποιούνταν μέχρι τότε. Το νέο ημερολόγιο στόχευε να αποκαταστήσει την ακρίβεια στην καταγραφή των ημερών και των εποχών, με ιδιαίτερη προσοχή στο Πάσχα. Ωστόσο, η Ορθόδοξη Εκκλησία αρνήθηκε να υιοθετήσει το νέο ημερολόγιο, προτιμώντας να συνεχίσει με το Ιουλιανό.
Αυτή η απόφαση επιδείνωσε το χάσμα μεταξύ των δύο Εκκλησιών. Οι Ορθόδοξοι συνέχισαν να χρησιμοποιούν το Ιουλιανό ημερολόγιο για τον προσδιορισμό του Πάσχα, με αποτέλεσμα οι δύο εκκλησίες να γιορτάζουν την Ανάσταση του Χριστού σε διαφορετικές ημερομηνίες. Έκτοτε, το Πάσχα των Ορθοδόξων συνήθως γιορτάζεται αργότερα από αυτό των Καθολικών, εκτός από τις περιπτώσεις όπου υπάρχει ταύτιση των ημερομηνιών.
ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ
Σήμερα, το ζήτημα του κοινού εορτασμού του Πάσχα έχει αναβιώσει, με εξέχουσες φωνές από την Ορθόδοξη και την Καθολική Εκκλησία να εκφράζουν την επιθυμία τους για την καθιέρωση μίας κοινής ημερομηνίας. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει χαρακτηρίσει το διαχωρισμό των εορτασμών ως «σκάνδαλο», υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ενότητα μεταξύ των χριστιανών. Ο Πάπας Φραγκίσκος, από την πλευρά του, έχει δηλώσει ότι «το Πάσχα ανήκει στον Χριστό, όχι στα ημερολόγια ημών των θνητών», ενισχύοντας την ιδέα ότι η θεολογική σημασία της εορτής πρέπει να υπερισχύσει των ημερολογιακών διαφορών.
Το 2025, μια ιδιαίτερη χρονιά για το χριστιανισμό, καθώς συμπληρώνονται 1700 χρόνια από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο, παρουσιάζει μια μοναδική ευκαιρία για την καθιέρωση ενός κοινού Πάσχα. Η ημερολογιακή σύμπτωση του Πάσχα εκείνη τη χρονιά έχει ήδη δώσει το έναυσμα για συζητήσεις σχετικά με την πιθανότητα μίας μόνιμης λύσης.
ΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ
Παρά την εκπεφρασμένη επιθυμία για ενότητα, οι αντιδράσεις από διάφορους κύκλους δεν έχουν λείψει. Το Ρωσικό Πατριαρχείο, το οποίο διατηρεί συντηρητικές θέσεις, έχει εκφράσει αντιρρήσεις στην ιδέα του κοινού εορτασμού. Ορισμένοι κληρικοί και πολιτικές ομάδες, βλέπουν τη σύγκλιση με τους Καθολικούς ως απειλή για την «καθαρότητα» της Ορθόδοξης πίστης. Αυτές οι φωνές θεωρούν τους Καθολικούς «αιρετικούς» και εναντιώνονται σε κάθε προσπάθεια συνεργασίας.
Επιπλέον, η γεωπολιτική αναταραχή, και ειδικά ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, έχει προσθέσει ένα ακόμα στρώμα πολυπλοκότητας στη συζήτηση. Η Ρωσική Εκκλησία, με επικεφαλής τον Πατριάρχη Κύριλλο, έχει συγκρουστεί ανοιχτά με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, λόγω της αναγνώρισης της αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Ο Κύριλλος θεωρεί ότι οποιαδήποτε σύγκλιση με τους Καθολικούς αποτελεί μία ακόμη πρόκληση εκ μέρους του Βαρθολομαίου.
Πέραν αυτών των ενδοεκκλησιαστικών, σε ό,τι αφορά τη θέση της ελληνικής πολιτείας περί του ζητήματος, εύγλωττη αφ’ εαυτής ήταν η επίσκεψη του Κυριάκου Πιερρακάκη στο Βατικανό στις 8 Μαΐου 2024, η πρώτη για Έλληνα υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων που έγινε ποτέ στην παπική έδρα. Συνοδευόμενος από τον Αρχιεπίσκοπο Καθολικών Αθηνών Θεόδωρο Κοντίδη και τον Γενικό Γραμματέα Θρησκευμάτων Γεώργιο Καλαντζή, ο κ. Πιερρακάκης, κατά τη συζήτησή του με τον Ποντίφικα, επιβεβαίωσε ότι η ελληνική κυβέρνηση στηρίζει ένθερμα την ιδέα να καταργηθεί ο διττός εορτασμός του Πάσχα για τους Ορθόδοξους και τους Καθολικούς.
