Η απόφαση του προέδρου Μακρόν να κηρύξει και συμβολικά – ιδεολογικά τον πόλεμο στο φονταμενταλιστικό Ισλάμ και η ακραία επιθετική αντίδραση του Ερντογάν, φαίνεται να βάζουν ταφόπλακα στις σχέσεις των δύο ηγετών, προκαλώντας ανήκεστο βλάβη και στις γαλλοτουρκικές σχέσεις. Ήταν θέμα χρόνου. Η σύγκρουση των δύο ηγετών έχει αρχίσει εδώ και καιρό, με εμφανή την τάση κλιμάκωσης.
Γράφει η Νεφέλη Λυγερού*
Δεν πρόκειται ούτε για παρεξήγηση, ούτε για προσωπική αντιπάθεια ή περιστασιακή διαμάχη. Στην πραγματικότητα, είναι τα αντικρουόμενα συμφέροντα Γαλλίας και Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο που κατέστησαν αυτή τη σύγκρουση αναπόφευκτη και όχι προσωρινή. Η δήλωση του Τούρκου προέδρου ότι ο Γάλλος ομόλογός του χρειάζεται ψυχοθεραπεία, ήταν μονάχα μία αφορμή, η σταγόνα που ξεχείλισε ένα ήδη γεμάτο ποτήρι.
Η γαλλική προεδρία αντέδρασε άμεσα με ανακοίνωσή της και το Παρίσι αποφάσισε να ανακαλέσει για διαβουλεύσεις το Γάλλο πρεσβευτή στην Άγκυρα. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Ερντογάν θίγει την «ψυχική ισορροπία» του Μακρόν. Η διαφορά είναι, ότι τώρα έχει προηγηθεί ο αποκεφαλισμός του καθηγητή Σάμιουελ Πατί από νεαρό Τσετσένο τζιχαντιστή. Το «αμάρτημα» του καθηγητή; Έδειξε στους μαθητές του, ζητώντας από τους μουσουλμάνους να αποχωρήσουν για να μην προσβληθούν, τα σατιρικά σκίτσα του περιοδικού Charlie Hebdo για το Μωάμεθ.
Τι είναι αυτό, όμως, που καθιστά τη δολοφονία αυτή, εκτός από αποτρόπαια και συμβολικά κομβική, δεδομένου ότι το Παρίσι έχει επανειλημμένως πληγεί από πολύνεκρες επιθέσεις της ισλαμικής τρομοκρατίας; Είναι η απόφαση του προέδρου Μακρόν να υπογραμμίσει την απόφασή του για υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης και ευρύτερα του δυτικού τρόπου ζωής, αναρτώντας στα δημόσια κτήρια αφίσες με τα σκίτσα Charlie Hebdo για τον Μωάμεθ. Πρόκειται για ένα σαφές μήνυμα, ότι αυτή είναι η Γαλλία και όποιος μουσουλμάνος θεωρεί ότι προσβάλλεται, ή θα προσαρμοσθεί ή μπορεί να την εγκαταλείψει.
Είναι αξιοσημείωτο, ότι πριν ακόμα το αίμα του άτυχου καθηγητή στεγνώσει, ο Ερντογάν έσπευσε με ακραία επιθετικό τρόπο να πάρει το ρόλο του υπερασπιστή του Ισλάμ. Καθόλου απρόσμενο, αφού σ’ αυτό το χαρτί ποντάρει για να μετατρέψει τον εαυτό του ηγέτη των απανταχού μουσουλμάνων και την Τουρκία σε μεγάλο παίκτη, επεκτείνοντας την επιρροή της στο μουσουλμανικό κόσμο.
Άλλωστε, ο Τούρκος πρόεδρος έχει την τάση να επιτίθεται στον Μακρόν. Για την ακρίβεια, τού έχει σύρει τα εξ’ αμάξης: τι ανιστόρητο τον έχει αποκαλέσει, τι ανισόρροπο! Κι αυτό, επειδή ο Μακρόν είναι ο μοναδικός Ευρωπαίος ηγέτης που επικρίνει ανοικτά και πλέον χωρίς διπλωματική γλώσσα, την επεκτατική πολιτική της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η τουρκική εμπλοκή στη Λιβύη, μάλιστα, ήταν αυτή που εξώθησε το Γάλλο πρόεδρο να διαβεί τον Ρουβίκωνα σε σχέση με την Τουρκία.
Ο ΜΑΚΡΟΝ ΣΩΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΕΕ
Τώρα πλέον, και οι δύο ηγέτες έχουν συνειδητοποιήσει πως τα αντικρουόμενα συμφέροντα των χωρών τους δεν τους επιτρέπουν να συνεχίσουν το business as usual. Ο Μακρόν υιοθετεί ολοένα και πιο συνειδητά το ρόλο του σωτήρα της ΕΕ και του υπερασπιστή της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ η Μέρκελ παίζει τον ακριβώς αντίθετο ρόλο, εξασφαλίζοντας ότι η Τουρκία θα πέφτει στα μαλακά ό,τι κι αν κάνει. Τουλάχιστον προς το παρόν.
Η ιστορία επιστρέφει και μάλιστα με εντυπωσιακό τρόπο. Το πρόβλημα Τουρκία απειλεί να προκαλέσει και ρήγμα στον άλλοτε γαλλογερμανικό άξονα, δεδομένου ότι το Βερολίνο επαναλαμβάνει τις γεωπολιτικές επιλογές του παρελθόντος, όταν η Γερμανία αντιμετώπιζε την Οθωμανική Αυτοκρατορία σαν προνομιακό σύμμαχο. Από τότε έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, αλλά είναι εξόφθαλμος ο αταβισμός που χαρακτηρίζει τη σημερινή γερμανική εξωτερική πολιτική.
Η σημαία που ύψωσε ο πρόεδρος Μακρόν, να υπερασπίσει το δυτικό τρόπο ζωής από τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, βρίσκει μεγάλη ανταπόκριση και σε κυβερνήσεις, αλλά κυρίως στην κοινή γνώμη σ’ όλες σχεδόν τις χώρες της Γηραιάς Ηπείρου. Ολοένα και περισσότεροι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι κάτι πρέπει να αλλάξει, ότι η «πολιτική ορθότητα» λειτουργεί σαν ομπρέλα προστασίας για φανατικούς ισλαμιστές και κατ’ επέκταση ως παγίδα για την Ευρώπη.
Τελικά, γίνεται σαφές πως ο Ερντογάν όχι μόνο οικοδομεί το προφίλ του ηγέτη των απανταχού μουσουλμάνων, αλλά και για να το επιτύχει, προσπαθεί με έμμεσο πλην σαφή τρόπο να αναβιώσει στο συμβολικό επίπεδο το θρησκευτικό πόλεμο Χριστιανισμού-Ισλάμ, που με άλλα μέσα έχει κηρύξει η Αλ Κάιντα και το ISIS. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τούρκος πρόεδρος έστειλε βιντεοσκοπημένο μήνυμα στη σύνοδο των μουφτήδων και των επικεφαλής των αρμοδίων υπηρεσιών θρησκευτικών υποθέσεων του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας και ότι στο μήνυμά του καταφέρθηκε εναντίον του προέδρου Μακρόν.
*Η Νεφέλη Λυγερού είναι δημοσιογράφος. Εκτός από το SLpress.gr εργάζεται στο Πρώτο Θέμα και στην ΕΡΤ. Στο παρελθόν έχει εργαστεί στην εφημερίδα «Επενδυτής», στο περιοδικό «Επίκαιρα», στο περιοδικό «Κάπα» της Καθημερινής και στον Real FM. Πτυχίο κοινωνιολογίας από το Πάντειο πανεπιστήμιο. Δύο μεταπτυχιακά από το πανεπιστήμιο του Λονδίνου και από το πανεπιστήμιο Columbia της Νέας Υόρκης στην Επικοινωνία, στη Δημοσιογραφία και σε Film and TV Studies.
