Γράφει ο
Χρήστος Α. Καπούτσης*
Πηγή: slpress.gr
Η αιφνίδια έξοδος του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Πίρι Ρέις στο Αιγαίο, δεν είναι απλή πρόκληση. Είναι μια μελετημένη κίνηση, που στοχεύει να ανεβάσει το θερμόμετρο των ελληνοτουρκικών σχέσεων, λίγες μόλις ημέρες πριν από τη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στη Νέα Υόρκη. Με ελεγχόμενη ένταση, η Άγκυρα επιδιώκει να επιβάλει ατζέντα, να καταγράψει τετελεσμένα και να εμφανίσει τον Ερντογάν ως «ρυθμιστή κρίσεων» στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο.
Από διπλωματική σκοπιά, η Τουρκία δεν προσέρχεται ως συνομιλητής που επιζητεί κατευνασμό, αλλά ως δύναμη που επιβάλλει ατζέντα. Με το Πίρι Ρέις στο Αιγαίο, στέλνει σαφές μήνυμα: «Τα ζητήματα κυριαρχίας και θαλάσσιων ζωνών παραμένουν ανοιχτά και τα διεκδικούμε στην πράξη». Η Αθήνα καλείται έτσι να προσέλθει στη Νέα Υόρκη όχι από θέση ισχύος, αλλά υπό καθεστώς πίεσης.
Η Άγκυρα δεν εκδίδει απλώς μια NAVTEX. Με το Πίρι Ρέις στέλνει μήνυμα ισχύος. Οι έρευνες δυτικά της Λέσβου, νότια της Χίου, μέχρι τη βραχονησίδα Καλόγεροι, δεν είναι τεχνική λεπτομέρεια μιας υποθαλάσσιας έρευνας. Είναι πρόκληση μέσα σε ελληνικά χωρικά ύδατα και ελληνική υφαλοκρηπίδα, κατά την αυθεντική ερμηνεία του Δικαίου της Θάλασσας του 1982. Στην τουρκική NAVTEX η Ελλάδα απαντά με δική της NAVTEX, από το Σταθμό Λήμνου, καταγράφει και παρακολουθεί κάθε κίνηση του τουρκικού πλοίου.
Η τουρκική πρόκληση, δεν είναι ένα μεμονωμένο επεισόδιο. Είναι η επιτομή του νεο-οθωμανικού σχεδίου της «Γαλάζιας Πατρίδας», που η Τουρκία προβάλλει με στρατιωτική αποφασιστικότητα, εκμεταλλευόμενη τη γεωπολιτική αστάθεια, τη συμμαχική ρευστότητα και τα γεωενεργειακά συμφέροντα, συμπλεκόμενα και διαπλεκόμενα, στην Ανατολική Μεσόγειο. Σήμερα η τουρκική πρόκληση γίνεται στο Αιγαίο, αύριο στην ΑΟΖ της Κύπρου.
Μια στρατηγική που βρίσκει έδαφος λόγω και της διχαστικής και εγκληματικής πολιτικής του Ισραήλ στη Γάζα, η οποία έχει προκαλέσει κρίση στη Δυτική Συμμαχία και στην Ελλάδα αμηχανία, σύγχυση και διπλωματική αβουλία, αφού επιμένει να μην καταδικάζει ξεκάθαρα τις επιλογές της Κυβέρνησης Νετανιάχου.
ΔΙΠΛΟ ΜΕΤΩΠΟ
Η Τουρκία παίζει σε δύο μέτωπα: Νομικά, κανονικοποιεί την παρουσία της σε θαλάσσιες ζώνες, αμφισβητούμενης κυριαρχίας, κατά την τουρκική προπαγάνδα και γνωστές ως «γκρίζες» ζώνες. Πολιτικά, εργαλειοποιεί τη Γάζα, καταδεικνύοντας την Ελλάδα ως «συνεταίρου του Ισραήλ». Είναι χαρακτηριστικό ότι, τουρκικές εφημερίδες όπως η Sabah, μιλούν για «συνεταιρισμό γενοκτονίας» της Ελλάδας με το Ισραήλ.
Είναι προφανές, ότι η Τουρκία επιδιώκει να δημιουργήσει τετελεσμένα δικαιωμάτων έρευνας σε θαλάσσιες περιοχές που η Ελλάδα θεωρεί μέρος της υφαλοκρηπίδας της. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνει να εγκαθιδρύσει μια de facto κατάσταση αμφισβήτησης, η οποία δύσκολα ανατρέπεται στο διεθνές επίπεδο, αν δεν υπάρξει έγκαιρη και αποφασιστική ελληνική αντίδραση. Παράλληλα, η Άγκυρα στέλνει μήνυμα ότι το μοντέλο αυτό μπορεί να επεκταθεί στην Ανατολική Μεσόγειο και στην κυπριακή ΑΟΖ, ενισχύοντας τη θέση της σε όλο το τόξο της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Το χρονοδιάγραμμα επίσης έχει σημασία. Η κίνηση αυτή γίνεται σε μια συγκυρία περιφερειακής ρευστότητας, με τον πόλεμο Ισραήλ-Ιράν να αναδιατάσσει ισορροπίες και τις ΗΠΑ να αναζητούν «σταθεροποιητικούς εταίρους». Η Τουρκία θέλει να δείξει ότι παραμένει κεντρικός δρών, ικανός να προκαλεί και να αποκλιμακώνει εντάσεις κατά βούληση. Έτσι, ο Ερντογάν προσέρχεται στη Νέα Υόρκη όχι απλώς ως συνομιλητής της Ελλάδας, αλλά ως παράγοντας σταθερότητας, που οι ΗΠΑ και η ΕΕ δεν μπορούν να αγνοήσουν. Το Πίρι Ρέις δεν είναι απλό ωκεανογραφικό. Είναι προπομπός κλιμάκωσης, δοκιμή των ελληνικών αντανακλαστικών, κομμάτι μιας στρατηγικής αμφισβήτησης.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, θα αντιδράσει με:
► Διπλωματική κινητοποίηση σε ΕΕ και ΝΑΤΟ.
► Άμεση αποδόμηση της τουρκικής προπαγάνδας.
► Επίδειξη αποτρεπτικής ισχύος, χωρίς να εγκλωβιστεί σε τουρκικά σενάρια έντασης.
Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΠΑΙΖΕΙ
ΜΕ ΤΟ ΧΡΟΝΟ…
Το Αιγαίο δεν είναι μόνο γεωγραφία. Είναι γεωπολιτική, στρατηγική, νομική, διπλωματική, στρατιωτική και επικοινωνιακή αρένα. Κάθε στίγμα πλοίου, κάθε NAVTEX, κάθε λέξη στα ΜΜΕ, καθορίζει την ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η σημερινή τουρκική NAVTEX με το Πίρι Ρέις, λειτουργεί πολιτικά ως μέσο διεκδίκησης και πίεσης.
Η Τουρκία διεκδικεί, πιέζει, αξιοποιεί περιφερειακά ζητήματα και κατηγορεί την Ελλάδα για αυθαιρεσίες και για φιλική στάση προς το Ισραήλ, ώστε να υπονομεύσει τα διεθνή ερείσματα της χώρας μας. Και έτσι, η Τουρκία να προωθήσει την αναθεωρητική πολιτική της. Όλα αυτά μέσα σε ένα ασταθές, συγκρουσιακό και πολύπλοκο μεσογειακό περιβάλλον, όπου κάθε κίνηση μετράει, κάθε δήλωση αξιωματούχου αποκτά ειδικό γεωπολιτικό βάρος.
Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να παρακολουθεί παθητικά μια στρατηγική «ελεγχόμενων κρίσεων», που μεθοδικά υπονομεύει τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Η Άγκυρα παίζει με το χρόνο και τη γεωπολιτική συγκυρία, για να παγιώσει τετελεσμένα. Το δίλημμα είναι σαφές: είτε η Αθήνα θα απαντήσει με ψυχραιμία αλλά και αποφασιστικότητα, είτε θα αποδεχθεί ότι το Αιγαίο μετατρέπεται σταδιακά σε γκρίζα ζώνη της Γαλάζιας Πατρίδας.
*Ο Χρήστος Α. Καπούτσης είναι απόφοιτος της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων και της Σχολής Αλεξιπτωτιστών. Πτυχιούχος του Μαθηματικού τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών. Από το 1989 εργάζεται ως δημοσιογράφος, διαπιστευμένος στρατιωτικός και διπλωματικός συντάκτης σε εφημερίδες, περιοδικά, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς.
