Νταβός: Οι ζωές που δεν αξίζει να ζουν!

Ο φιλόσοφος Γιουβάλ Νώε Χαράρι, σύμβουλος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) και συγγραφέας πολύκροτων βιβλίων όπως «Sapiens: Μία σύντομη ιστορία του ανθρώπου» και «Homo deus: Μία σύντομη ιστορία του μέλλοντος», αξιολογεί ότι οι άνθρωποι είναι πολλοί, όπως και πολλοί είναι οι «άχρηστοι άνθρωποι».

Επαμεινώνδας Πανάς*
© slpress.gr

Αυτά όλα παραπέμπουν στην ιδέα «των ζωών που δεν αξίζουν να ζουν». Η ιδέα αυτή είχε συζητηθεί στη νομική και ιατρική βιβλιογραφία, πριν από την άνοδο στην εξουσία των Ναζί. Το δέκατο ένατο αιώνα έχουμε τα εξής δημοσιεύματα:

-Στο βρετανικό περιοδικό «British Westminster Review» – εκδίδετο από το 1824 έως το 1914 – είχαν συζητήσει να απαλλάξουν την κοινωνία από το «τρομερό βάρος» των τρελών!

-Το 1912, στη συνάντηση της Ουγγρικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, ο Δρ. Namenyi προέβαλε την πρόταση, όπως οι «άχρηστοι ηλίθιοι» να θανατώνονται σύμφωνα με την αρχή της ευθανασίας.

-Το 1920 ο Καθηγητής της Ιατρικής A. Hoche και ο Καθηγητής της Νομικής K. Binding, δημοσίευσαν το βιβλίο τους με τίτλο «Επιτρέποντας την εξόντωση της ζωής η οποία είναι ανάξια ζωής», ή με άλλα λόγια, επιτρέποντας την εξόντωση της ρίχνοντας τους στον Καιάδα. Δηλαδή, υποστήριξαν για τους αθεράπευτα άρρωστους, ότι δεν έχουν καμία αίσθηση της αξίας της ζωής και η δική τους ζωή δεν είναι μια ζωή που αξίζει να ζεις. Επομένως η απώλειά τους είναι ανθρώπινη.

-Το 1925 ο E. Kirchner συνέδεσε τις απόψεις των Hoche και Binding με την άποψη του Νίτσε ότι «ο άρρωστος αποτελεί παράσιτο της κοινωνίας».

Το βιβλίο των Hoche και Binding θεωρείται ότι ήταν το σκαλοπάτι των πολιτικών γενοκτονιών των Ναζί. Σημειώνουμε ότι περισσότεροι από τους μισούς Γερμανούς ιατρούς έγιναν μέλη του Ναζιστικού Κόμματος, η δε Γερμανική Ιατρική Εταιρεία έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο ναζιστικό ιατρικό πρόγραμμα – βλ. O.S. Haque et al. (2012) «Why did so many German doctors join the Nazi Party early?» σελ. 473-479, International Journal of Law and Psychiatry.

ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ «ΑΧΡΗΣΤΟΥΣ ΦΑΓΑΝΕΣ»

Όλες αυτές οι σκέψεις του 19^ου αιώνα συνεχίστηκαν και τον 20^ο αιώνα και κυρίως από τους υποστηρικτές της ευθανασίας, οι οποίοι πρότειναν τη μείωση του οικονομικού κόστους μέσα από την απαλλαγή της κοινωνίας από τους «άχρηστους φαγάνες».

Έχουμε μια αντίληψη, ότι η κοινωνία θα πρέπει να απαλλαγεί από το οικονομικό βάρος φροντίδας ζωών που θεωρούνται ως «άχρηστοι φαγάνες» της κοινωνίας. Η πολύ απλή αλήθεια είναι ότι ο ναζισμός πρωτοστάτησε. Η σχετική ναζιστική προπαγάνδα για τους «άχρηστους – φαγάνες» δίνεται παραστατικά στην ακόλουθη εικόνα:

ΛΕΖΑΝΤΑ: Το αντέχετε αυτό; Ένας Γερμανός εργαζόμενος να σηκώνει το βάρος δύο «άχρηστων φαγάνων;»

Το ναζιστικό πρόγραμμα για τις «ζωές που δεν αξίζει να ζουν» το οργάνωσαν οι ιατροί μεταξύ 1934 και 1945 σε περισσότερα από 30 κέντρα ευθανασίας για παιδιά – βλ. M. Burleigh «Death andi Deliverance» (1994). Ο χώρος δεν μας επιτρέπει να αφηγηθούμε την θλιβερή και ενδιαφέρουσα ιστορία της εξόντωσης των «ζωών που δεν αξίζει να ζουν». Μόνο να περιγραφούν τα ναζιστικά ιατρικά πειράματα για την εξόντωση των «ζωών που δεν αξίζει να ζουν» με τη συμμετοχή μεγάλης μερίδας ναζιστών ιατρών στο πρόγραμμα ευθανασίας – ευγονικής θα απαιτούσε ολόκληρους τόμους.

ΔΥΣΟΙΩΝΗ Η ΜΕΤΑ COVID-19 ΕΠΟΧΗ 

Αυτή τη γνώση δεν μπορούμε να την αγνοήσουμε. Όπως δε δικαιολογείται να κολυμπούμε στους ωκεανούς της άγνοιας. Η μη-κατανόηση του παρελθόντος εμποδίζει τη σωστότερη κατανόηση των διεργασιών που σχεδιάζονται για το μέλλον της κοινωνίας. Αποτελεί τεράστιο λάθος να μην αξιολογούμε σωστά την αφετηρία των μεγάλων αλλαγών. Αυτό το εναρκτήριο συμβάν θα διαμορφώσει τη νέα μετά Covid-19 εποχή, με τα σοβαρά συμπτώματα στην ανθρώπινη κοινωνία. Αφηγηθήκαμε πάρα πολύ συνοπτικά την αναγκαία ιστορία για να μας βοηθήσει να περιγράψουμε αυτά που πιθανά έρχονται.

Ζούμε σε πολύπλοκους καιρούς και αναγνωρίζεται η αξία της ψηφιακής τεχνολογίας. Γνωρίζουμε τη σημασία της ψηφιακής τεχνολογίας, καθώς και τους μεταρρυθμιστικούς μετασχηματισμούς που θα επιφέρει, αλλά δε γνωρίζουμε πιθανότατα τις καταστάσεις ευτυχίας που θα διαμορφώσει για τους ανθρώπους. Μελετώντας το παρελθόν, οφείλουμε να προβληματιστούμε τι θα σκαρφισθούν οι δυνάμεις των ελίτ λόγω της ψηφιακής ανάπτυξης για τη μείωση του «κόστους» ή της απαλλαγής της κοινωνίας από τους «άχρηστους – φαγάνες».

Οι παγκοσμιοποιητές έχουν εκφράσει τη δική τους εκδοχή. Δεν είναι υπερβολή αυτό το οποίο ισχυρίζεται ο σύμβουλος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, Χαράρι, για τη ζωή στον 21^ο αιώνα.

Η μορφή της εξίσωσης της ζωής στον 21^ο αιώνα που περιγράφει ο Χαράρι είναι απλούστατη: B x C x D = AHH,  ήτοι η βιολογική γνώση (=Β), πολλαπλασιαζόμενη με την υπολογιστική ισχύ (=C), πολλαπλασιαζόμενη με τα δεδομένα (=D), ισούται με την ικανότητα να χακάρεις τους ανθρώπους!

Το αποκορύφωμα της σκέψης του Χαράρι: «Η ιστορία ξεκίνησε όταν οι άνθρωποι επινόησαν τους Θεούς και θα τελειώσει όταν οι άνθρωποι γίνουν Θεοί»! Σύμφωνα με τον Χαράρι η επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης θα δημιουργήσει μια νέα εργατική τάξη. Η νέα εργατική τάξη κατά Χαράρι θα συγκροτείται και από τους ανθρώπους που είναι άχρηστοι στο οικονομικό και πολιτικό σύστημα.

ΟΛΟΤΑΧΩΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΚΟΛΑΣΗΣ… 

Και ποιο είναι το βασικό σχετικό ερώτημα; Αφού θα υπάρχουν εξαιρετικά ευφυείς «άνθρωποι» λόγω της Τεχνητής Νοημοσύνης και θα μπορούν να κάνουν όλες τις εργασίες πολύ καλύτερα από τους κοινούς ανθρώπους, τι θα γίνει με το μεγάλο αριθμό των περιττών ή άχρηστων ανθρώπων; Δηλαδή, στον 21^ο αιώνα θα δημιουργηθεί η νέα «άχρηστη εργατική τάξη», που δε θα συνεισφέρει στην οικονομία και στην ευημερία.

Κατά τον Χαράρι αυτή η τάξη, η «άχρηστη τάξη», δε θα είναι απλά άνεργη, αλλά μη-απασχολήσιμη. Ο Χαράρι μας σκιαγραφεί το μελλοντικό υπερανθρωπιστικό τοπίο του 21^ου αιώνα, στο οποίο η ανάπτυξη της σχέσης εγκέφαλου και της Τεχνητής Νοημοσύνης, θα οδηγήσει να μη χρειάζονται οι πλατιές μάζες των εργαζόμενων «άχρηστων – φαγάνων».

Η ανασφάλεια της εργασίας στον 21^ο αιώνα δε θα σχετίζεται με τους κινδύνους του 20^ου αιώνα – ασθένεια, ανεργία, ατυχήματα κ.λπ. – αλλά με τη συχνή μεγέθυνση των γνωστικών ικανοτήτων. Που θα μας οδηγήσει η ελίτ με τη σταδιακά διαμορφωμένη νέα εργατική τάξη των «άχρηστων φαγάνων»; Θα μας οδηγήσει σε μια κοινωνία της κόλασης;

Οι οπαδοί του υπερανθρωπισμού προσδοκούν, ότι η ανθρωπότητα θα βιώσει ένα καλύτερο μέλλον με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας. Με αυτή την προσέγγιση ουσιαστικά τάσσονται στην υποκατάσταση της ανθρώπινης εργασίας, με τα επιτεύγματα της ψηφιακής τεχνολογίας.

Μήπως αυτή η πίστη και η προσέγγιση στον υπερανθρωπισμό, μάς οδηγεί σε μια δυστοπική κοινωνία; Θα γίνουν οι άνθρωποι σκλάβοι της Τεχνητής Νοημοσύνης; Και αυτή η σκλαβιά θα φέρει ένα «λαμπρότερο» ή ένα «σκοτεινότερο μέλλον»; Δε θα χρησιμεύουν οι άνθρωποι σε τίποτα; Αφού οι περισσότεροι θα είναι «άχρηστοι και φαγάνες», λόγω της μεγέθυνσης της ψηφιακής τεχνολογίας, μήπως τελικά και η ίδια η ανθρωπότητα θα καταστεί άχρηστη;

ΠΟΛΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

Από τα κείμενα της Αρχαίας Ελλάδας, έχουμε τη γνώση ότι «όποιον ήθελαν να καταστρέψουν οι Θεοί, πρώτα τον τρέλαιναν». Διαφωτιστική είναι η Αντιγόνη του Σοφοκλέους:

«620 – σοφίᾳ γὰρ ἔκ του
κλεινὸν ἔπος πέφανται.
τὸ κακὸν δοκεῖν ποτ’ἐσθλὸν
τῷδ’ ἔμμεν ὄτῳ φρένας
θεὸς ἄγει πρὸς ἄταν·

620 – γιατί αλήθεια σοφός ο περίφημος λόγος
που βγήκε από κάποιον: πως φαίνεται
καλό το κακό σε κείνον που ο Θεός
οδηγάει το νου του στο χαμό,
κι ο χαμός δε θ’αργήσει να φτάσει».

Η παγκόσμια ελίτ, οι συνεργάτες της, όπως το παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ, το οποίο θεωρεί τον υπερανθρωπισμό ως το βραχίονα της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης και της «Μεγάλης Επανεκκίνησης» (Great Reset) προσδοκούν ότι μέχρι το 2030 θα έχει ωριμάσει η ιδέα του σχηματισμού της παγκόσμιας κυβέρνησης. Όμως σε αυτούς τους σκληρούς καιρούς, κάτι σημαντικό λείπει.

Οι επιβάτες της αμαξοστοιχίας των σκληρών καιρών του υπερανθρωπισμού, ήδη από σήμερα νιώθουν μεταξύ τους ξένοι, χωρίς αλληλεγγύη και αγάπη. Οι άνθρωποι της αμαξοστοιχίας αποφεύγουν τη θρησκεία. Η σοφία που περικλείουν τα αρχαία ελληνικά κείμενα, καθώς και τα ιερά κείμενα της Βίβλου, του Κορανίου, του Βουδισμού, της Γκίτα, όλα έχουν σημαντικές απαντήσεις για την ύπαρξή μας. Χρειαζόμαστε τη σοφία αυτή και για το μέλλον. Ακόμα και σε ένα Μετα-Ανθρώπινο κόσμο, έχει νόημα η εντολή του Ιησού Χριστού:

«Μεγαλυτέραν αγάπην προς τους φίλους κανείς δεν έχει από αυτήν,
Ήτοι από το να δώσει την ζωήν του χάριν των φίλων του»
Κατά Ιωάννη, Κεφ. 15:13 – Αυτοθυσιαστική αγάπη

Η αυτοθυσιαστική αγάπη είναι η πρώτη ύλη της ευτυχίας και της ανθεκτικότητάς μας. Η μπουλντόζα της παγκοσμιοποίησης έχει πολτοποιήσει την αγάπη, την ευτυχία, τη χαρά και την ελευθερία….

*Ο Επαμεινώνδας Πανάς είναι καθηγητής Οικονομετρίας. Αποφοίτησε από το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και συνέχισε με υποτροφία τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Οικονομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ της Αγγλίας από την οποία πήρε το M. Sc. στα Οικονομικά. Επίσης έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα Σουηδίας, από το οποίο πήρε διδακτορικό στα Οικονομικά. Εργάσθηκε σε επιστημονικά Προγράμματα της Σουηδίας και παράλληλα είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Εργασιακών Μελετών της Στοκχόλμης. Το συγγραφικό του έργο, στα ελληνικά και αγγλικά, καλύπτει θέματα Μαθηματικών, Εφαρμοσμένης Οικονομετρίας και Στατιστικής.