Τη δύσκολη πραγματικότητα, που όλοι σχεδόν απεχθάνονται, το αλαζονικό ύφος του ιδίου και τον αυταρχικό χαρακτήρα του καθεστώτος του, ενώ όμως συγχρόνως δεν είναι σε θέση να γυρίσουν την πλάτη ούτε στη γεωστρατηγική αξία της Τουρκίας, ούτε στην ετοιμότητά της να αναλαμβάνει το ρίσκο για παρεμβάσεις σε περιοχές κρίσεων, ακόμη και στο όνομα των Συμμάχων, ανέδειξε η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ τόσο το κλίμα των διμερών συναντήσεων του Τ. Ερντογάν, όσο και το πνεύμα των Συμπερασμάτων της Συνόδου.
Νίκος Μελέτης*
© Liberal.gr
Η Τουρκία εμφανίστηκε στην πρόσφατη Σύνοδο αποφασισμένη να παίξει το χαρτί της παρεμβατικής εξωτερικής πολιτικής της και να προσπαθήσει να παρουσιάσει ως συμβατές με τις στρατηγικές του ΝΑΤΟ και των Συμμάχων, τις δικές της στρατηγικές επιδιώξεις. Από το Αφγανιστάν, στον Καύκασο, τη Μαύρη Θάλασσα, στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική.
Η μοναδική εξαίρεση ίσως, η Ανατολική Μεσόγειος, όπου εκεί υπάρχει ένα ζήτημα, το Κυπριακό, στο οποίο η Τουρκία δεν έχει καμιά διάθεση ούτε να κάνει, ούτε να δείξει ότι κάνει έστω και ένα βήμα πίσω.
Αντιθέτως, για όλα τα ζητήματα, ο Τ. Ερντογάν εκτός από τη χρησιμότητα της Τουρκίας, που απαλλάσσει τους Συμμάχους από επικίνδυνες εμπλοκές σε θερμά μέτωπα, όπως το Αφγανιστάν και η Μέση Ανατολή, πρόβαλε διαρκώς την ανάγκη «διαλόγου».
Ένας καλός τρόπος να στείλει τις διαφωνίες και τη σκληρή μέχρι τώρα αντιπαράθεση με αρκετές χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στην «εξέδρα», κερδίζοντας χρόνο και εντυπώσεις.
Οι συναντήσεις του Τ. Ερντογάν με τον πρόεδρο Τ. Μπάϊντεν και τον Εμ. Μακρόν, δεν έλυσαν προβλήματα και το ίδιο ακριβώς έγινε και στη συνάντηση με τον Κ. Μητσοτάκη.
Όμως φαίνεται να αποκαταστάθηκαν δίαυλοι επικοινωνίας και ο κ. Ερντογάν παίρνει ανάσες, σε μια εξαιρετικά δύσκολη στιγμή για την προεδρική θητεία του.
Ο Λευκός Οίκος, μετά τις θετικές δηλώσεις του προέδρου Μπάιντεν για τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Ερντογάν, απέφυγε, σε μια από τις σπάνιες περιπτώσεις, να εκδώσει το λεγόμενο read out, που δημοσιοποιεί το περιεχόμενο των συναντήσεων του Προέδρου με ξένους ηγέτες και αποτυπώνει έτσι και το κλίμα των συνομιλιών.
Το προηγούμενο read out μετά την τηλεφωνική επικοινωνία Μπάϊντεν – Ερντογάν, όπου είχε ανακοινωθεί στον Τούρκο ηγέτη η απόφαση για αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, ήταν μόλις δύο παράγραφοι και σε εξαιρετικά ψυχρό κλίμα.
Είναι σαφές, ότι στις συναντήσεις της Συνόδου του ΝΑΤΟ, η Ουάσιγκτον επέλεξε να δώσει τα μηνύματα της στον Τ. Ερντογάν και να προσφέρει χρόνο, ώστε να δοκιμασθεί η δυνατότητα της τουρκικής πλευράς να προσαρμοσθεί σε αυτό το νέο πλαίσιο που προωθεί ο κ. Μπάϊντεν, όπου ζητήματα Δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και συστράτευσης σε θέματα κρίσιμων επιλογών, όπως η σχέση με τη Ρωσία, έχουν καθοριστικό χαρακτήρα στις σχέσεις των ΗΠΑ με άλλες χώρες.
Το θέμα των S-400 και των F-35 παραμένει ως ογκόλιθος στο τραπέζι, καθώς και το θέμα των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Και με τον Γάλλο πρόεδρο Εμ. Μακρόν διαπιστώθηκε ένα αντίστοιχο κλίμα. Πριν από περίπου δύο εβδομάδες, ο Γάλλος πρόεδρος ήταν στο στόχαστρο ακραίων υβριστικών επιθέσεων από τον Τ. Ερντογάν, στη συνάντησή τους όμως συμφώνησαν να συνεργασθούν οι δύο χώρες σε περιοχές όπως η Συρία και η Λιβύη.
Εκεί που ακόμη και αυτή τη στιγμή υπάρχει απόλυτη σύγκρουση συμφερόντων και οι δύο χώρες υποστηρίζουν διαφορετικά στρατόπεδα. Ακόμη και για το εξαιρετικά σοβαρό θέμα, της παρεμβατικότητας και της προσπάθειας άσκησης επιρροής της Τουρκίας στο μουσουλμανικό πληθυσμό της Γαλλίας και μάλιστα ενώ η χώρα βαδίζει προς κρίσιμες προεδρικές εκλογές, επιλέχθηκαν χαμηλοί τόνοι…
Για τις συναντήσεις του Τ. Ερντογάν με την Α. Μέρκελ και τον Μπ. Τζόνσον, δεν υπήρχε θέμα, καθώς επρόκειτο περί «φιλικής» συναναστροφής, περισσότερο λόγω και της στήριξης που προσφέρουν οι δύο χώρες στην Τουρκία και της προσωπικής σχέσης των δύο ηγετών με τον Τ. Ερντογάν.
Στο Ανακοινωθέν της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, έγινε ειδική αναφορά στην «εγρήγορση» της Συμμαχίας για τις εκτοξεύσεις πυραύλων εναντίον της Τουρκίας από το Συριακό έδαφος, εκφράσθηκαν ευχαριστίες στην Τουρκία για τη φιλοξενία των Σύρων προσφύγων, ενώ για τη Λιβύη δε γίνεται η οποιαδήποτε αναφορά στην ανάγκη απόσυρσης των ξένων δυνάμεων…
Και φυσικά απουσιάζει παντελώς, η οποιαδήποτε αναφορά στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία αν μη τι άλλο αποτελεί κομμάτι της Νατοϊκής Συμμαχίας, όπου οι απειλές ασφάλειας και οι αποσταθεροποιητικές κινήσεις είναι συχνές, προκειμένου φυσικά να μη θιγεί η Τουρκία.
Η Αθήνα, το αμέσως επόμενο διάστημα, θα έχει να διαχειρισθεί μια δύσκολη διαπραγμάτευση στην ΕΕ, καθώς αυτή η αλλαγή προσωπείου εκ μέρους του Ερντογάν, διευκολύνει εκείνους που θέλουν να περάσει η θετική ατζέντα για την Τουρκία, με τις ελάχιστες δυνατές προϋποθέσεις. Η Γερμανία δεν κρύβει εξάλλου ότι το μόνο το οποίο θέλει να διαπραγματευθεί με την Άγκυρα, είναι η διατήρηση της συμφωνίας για το μεταναστευτικό.
Προφανώς, ούτε τα ήσυχα νερά στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο θα κρατήσουν για πολύ, ούτε το ρίξιμο των τόνων στις σχέσεις της Άγκυρας με την Ουάσιγκτον και το Παρίσι θα είναι μόνιμο, ούτε φυσικά θα ξεπερασθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και στο εσωτερικό ο κ. Ερντογάν.
Όμως αυτή η νέα περίοδος χάριτος που έχει κερδίσει ο Τ. Ερντογάν, δημιουργεί νέες προκλήσεις για την Αθήνα αλλά και για τη Λευκωσία…
