Σύνοδος Κορυφής για την Ειρήνη στην Ουκρανία

Χωρίς ευρεία συναίνεση το τελικό ανακοινωθέν

Αν και η ειρηνευτική σύνοδος κορυφής για την Ουκρανία (Κυριακή 16 Ιουνίου) έβαλε τις βάσεις για έναν οδικό χάρτη για την ειρήνη, πολλές βασικές χώρες του Παγκόσμιου Νότου – μεταξύ των οποίων η Σαουδική Αραβία, το Μεξικό, η Ινδία, η Βραζιλία, η Νότια Αφρική και η Ινδονησία – δεν υπέγραψαν την τελική δήλωση.

Περίπου 100 χώρες και οργανώσεις συμμετείχαν στη διήμερη σύνοδο κορυφής στο αλπικό θέρετρο Buergenstock στην Ελβετία, προκειμένου να βρεθεί συναίνεση για τον τρόπο τερματισμού του πολέμου της Ρωσίας με την Ουκρανία. Οι δυτικοί σύμμαχοι του Κιέβου προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τη σύνοδο κορυφής για να κερδίσουν μια σύσσωμη καταδίκη της εισβολής, επικαλούμενοι τον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ για τη διασφάλιση της ουκρανικής εδαφικής ακεραιότητας και φυσικά απορρίπτοντας τις απαιτήσεις του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, για τμήματα της Ουκρανίας, ως βασική προϋπόθεση για να επιτευχθεί η ειρήνη.

ΕΔΑΦΙΚΗ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ

Στο τελικό κοινό ανακοινωθέν της συνόδου κορυφής, το οποίο υπέγραψαν 80 χώρες και τέσσερις διεθνείς οργανισμοί, «ο σεβασμός της εδαφικής ακεραιότητας και της κυριαρχίας (…) μπορεί και θα χρησιμεύσει ως βάση για την επίτευξη μιας συνολικής, δίκαιης και διαρκούς ειρήνης στην Ουκρανία». Αναφέρεται επίσης στην εισβολή της Ρωσίας ως «πόλεμο», ένα χαρακτηρισμό που η Μόσχα απορρίπτει από την αρχή.

«Πιστεύουμε ότι η επίτευξη της ειρήνης απαιτεί τη συμμετοχή και το διάλογο μεταξύ όλων των μερών. Ως εκ τούτου, αποφασίσαμε να αναλάβουμε συγκεκριμένα βήματα (…) με περαιτέρω εμπλοκή των εκπροσώπων όλων των μερών», αναφέρεται στην κοινή δήλωση.

Τρία από τα δέκα σημεία της ειρηνευτικής φόρμουλας που πρότεινε η Ουκρανία συζητήθηκαν στην ειρηνευτική σύνοδο. Αυτά ήταν η πυρηνική ασφάλεια, η επισιτιστική ασφάλεια και η ανταλλαγή κρατουμένων, όπως καταλήγει η τελική δήλωση. Οι υπογράφοντες ζήτησαν την επιστροφή του πυρηνικού εργοστασίου της Ζαπορίζια στον ουκρανικό έλεγχο, την ελευθερία της χώρας να εξάγει τρόφιμα από όλα τα λιμάνια της, ζήτησαν επιτακτικά την πλήρη ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου και την επιστροφή των ουκρανικών παιδιών που έχουν συλληφθεί από τη Ρωσία.

«Δίνοντας τις θέσεις εκκίνησης, είναι επίτευγμα ότι αυτή η σύνοδος κορυφής μπόρεσε να πραγματοποιηθεί σε τόσο υψηλό επίπεδο», δήλωσε η Ελβετίδα πρόεδρος Viola Amherd μετά τις συνομιλίες. Μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά το τέλος των συνομιλιών, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskyy δήλωσε, ότι η υποστήριξη των υπογραφόντων αποδεικνύει ότι το κράτος του διεθνούς δικαίου μπορεί να αποκατασταθεί. «Ελπίζω ότι μπορούμε να επιτύχουμε αποτελέσματα το συντομότερο δυνατό», δήλωσε ο Zelenskyy. «Θα αποδείξουμε σε όλους στον κόσμο ότι ο Χάρτης του ΟΗΕ μπορεί να αποκατασταθεί σε πλήρη αποτελεσματικότητα».

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΝΟΤΟΥ

Ουκρανοί αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν επίσης ότι κανένα άλλο ειρηνευτικό σχέδιο, ούτε καν το ρωσικό, δε συζητήθηκε στη σύνοδο κορυφής. Όμως, παρά τα ισχυρά μηνύματα υπέρ της Ουκρανίας, οι συνομιλίες αποκάλυψαν τη διάσπαση μεταξύ των δυτικών δυνάμεων και των μη δυτικών χωρών για μια μελλοντική ειρηνευτική διευθέτηση. Αξίζει να σημειωθεί, ότι από τον κατάλογο των υπογραφόντων του κοινού ανακοινωθέντος, αν και παρόντες στη σύνοδο κορυφής, απουσίαζαν η Αρμενία, η Βραζιλία, η Κολομβία, η Αγία Έδρα, η Ινδία, η Ινδονησία, η Λιβύη, το Μεξικό, η Σαουδική Αραβία, η Νότια Αφρική, η Ταϊλάνδη και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

«Οι χώρες που δεν ήρθαν στη σύνοδο κορυφής βλέπουν τι συμβαίνει – η Ουκρανία χτίζει μια συναίνεση γύρω από την ειρηνευτική φόρμουλα και αυτό μας επιτρέπει να κάνουμε τεράστια βήματα προς την κατεύθυνση μιας δίκαιης ειρήνης, αλλά όχι πάση θυσία», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Dmytro Kuleba, στους δημοσιογράφους, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής.

Ερωτηθείς σχετικά με το πρόβλημα της έλλειψης υποστήριξης του ειρηνευτικού σχεδίου της Ουκρανίας από βασικούς παίκτες του Παγκόσμιου Νότου, ο Kuleba δήλωσε ότι «κάθε χώρα έχει το δικαίωμα να λέει αυτό που σκέφτεται».

«Αλλά το γεγονός ότι αυτή η χώρα είναι εδώ, το γεγονός ότι προσχωρεί στη δήλωση και το γεγονός ότι προσφέρει τις υπηρεσίες της για να βοηθήσει να προχωρήσει η διαδικασία που ξεκίνησε σε αυτή τη σύνοδο κορυφής, μιλάει για ένα πολύ απλό πράγμα – ότι αυτές οι χώρες στέκονται στο πλευρό της Ουκρανίας και στέκονται στο διεθνές δίκαιο», δήλωσε ο Kuleba.

Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν η Σαουδική Αραβία και «το γεγονός ότι βρίσκεται εδώ δείχνει ότι είναι δεσμευμένη στην ειρηνευτική διαδικασία – το Ριάντ είναι στο παιχνίδι», δήλωσε ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών.

Η απόφαση των συμμετεχόντων που δεν υπέγραψαν την τελική διακήρυξη δεν πρέπει να θεωρηθεί ως ένα «απόλυτο όχι», δήλωσαν διπλωμάτες με γνώση των συζητήσεων, προσθέτοντας ότι πιστεύουν ότι υπάρχει περιθώριο στη συνάντηση παρακολούθησης να συμμετάσχουν ακόμη.

Ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Jake Sullivan, δήλωσε στους δημοσιογράφους, ότι «θα χρειαστεί δουλειά» για να επεκταθεί η ευρεία συναίνεση πέρα από εκείνους που υπέγραψαν την τελική δήλωση. Επεσήμανε επίσης τη «διχασμένη οθόνη» μεταξύ της ειρηνευτικής συνόδου κορυφής του Σαββατοκύριακου για την Ουκρανία και των όρων κατάπαυσης του πυρός που δημοσιοποίησε η Ρωσία πριν από τις συνομιλίες. «Θα χρειαστούν τα φώτα της δημοσιότητας από τη διεθνή κοινότητα, όχι μόνο από φωνές από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Ευρώπη, αλλά και από ασυνήθιστες φωνές, για να πούμε ότι αυτό που έκανε η Ρωσία εδώ είναι κάτι παραπάνω από καταδικαστέο και πρέπει να αλλάξει», είπε.

ΕΠΟΜΕΝΑ ΒΗΜΑΤΑ

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας δήλωσε στους δημοσιογράφους, ότι οι εργασίες θα συνεχιστούν τώρα σε ειδικές ομάδες εργασίας και ότι μόλις τα «σχέδια δράσης για την ειρήνη» είναι έτοιμα, θα ανοίξει ο δρόμος για μια δεύτερη σύνοδο κορυφής. «Συμφωνήσαμε να αρχίσουμε να εργαζόμαστε σε ειδικές ομάδες μετά τη σύνοδο κορυφής πάνω σε συγκεκριμένες ιδέες, προτάσεις και εξελίξεις που μπορούν να αποκαταστήσουν την ασφάλεια σε διάφορες πτυχές», δήλωσε ο Zelenskyy.

«Όταν τα σχέδια δράσης για την ειρήνη θα είναι έτοιμα και όταν θα έχει εκπονηθεί κάθε βήμα, θα ανοίξει ο δρόμος για τη δεύτερη ειρηνευτική σύνοδο κορυφής», είπε, προσθέτοντας ότι «οι εργασίες για την επόμενη σύνοδο κορυφής πρέπει να διαρκέσουν μήνες, όχι χρόνια». Σε μια ρητή κριτική στο αντίπαλο ειρηνευτικό σχέδιο του Πεκίνου, ο Zelenskyy είπε επίσης ότι θα πρέπει να κοινοποιήσει τις προτάσεις του στην Ουκρανία απευθείας, αντί να το κάνει μέσω των μέσων ενημέρωσης.

Ο Ελβετός υπουργός Εξωτερικών, Ignazio Cassis, δήλωσε ότι μια τέτοια επόμενη σύνοδος κορυφής θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει πριν από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ το Νοέμβριο. Το Κίεβο ελπίζει ότι η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να φιλοξενήσει την επόμενη ειρηνευτική σύνοδο κορυφής, καθώς είναι πιθανό να μπορέσει να πείσει την Κίνα να συμμετάσχει, διατηρώντας παράλληλα καλές σχέσεις με τη Ρωσία. «Αυτή είναι η ιδέα – ότι η επόμενη σύνοδος κορυφής θα πρέπει να σημαίνει το τέλος του πολέμου – και φυσικά, χρειαζόμαστε την άλλη πλευρά [τη Ρωσία] να είναι στο τραπέζι», δήλωσε ο Kuleba.

«Καταλαβαίνουμε απόλυτα ότι θα έρθει μια στιγμή που θα είναι απαραίτητο να μιλήσουμε με τη Ρωσία», δήλωσε ο Kuleba στους δημοσιογράφους. «Αλλά η θέση μας είναι πολύ ξεκάθαρη: Δε θα επιτρέψουμε στη Ρωσία να μιλάει στη γλώσσα των τελεσίγραφων, όπως μιλάει τώρα».