Στο προηγούμενο φύλλο των «Ελληνοκαναδικών Νέων», ο συν-εκδότης Γιώργος Γκιούσμας έθιξε το θέμα της πιθανής αυτοκυριαρχίας της Αλμπέρτα και τους λόγους για τους οποίους η επαρχία αυτή των 5 εκατομμυρίων κατοίκων επιδιώκει την απόσχισή της από τον υπόλοιπο Καναδά.
Οι θεωρίες για τους πραγματικούς λόγους δίνουν και παίρνουν. Η επικρατέστερη είναι η επιδίωξη της αμερικανικής κυβέρνησης Trump να διαλύσει το κράτος του Καναδά, για να τον καταστήσει ως την 51η πολιτεία των ΗΠΑ.
Ωστόσο, το αυτονομιστικό κίνημα στην Αλμπέρτα έχει ιστορία 90 χρόνων, όταν οι ιδρυτές του εθνικιστικού κόμματος Social Credit, William Aberhat και Ernest Manning, ανέλαβαν την εξουσία το 1935, με σκοπό την απόσχιση της Αλμπέρτα από τον υπόλοιπο Καναδά. Οι πολιτικές που εφάρμοσαν ήταν καταστροφικές, με αποτέλεσμα η επαρχία να παραμείνει τελικά στη συνομοσπονδία.
Στο παρόν άρθρο θα επιχειρήσω να δώσω μία άλλη διάσταση στο σοβαρό αυτό θέμα, διατυπώνοντας το εύλογο ερώτημα: Γιατί ο Καναδάς «ανέχεται» τα κατά καιρούς αυτονομιστικά κινήματα της Αλμπέρτα και του Κεμπέκ;
Προσωπικά πιστεύω ότι ο Καναδάς είναι ανεκτικός, όχι επειδή συναινεί, αλλά επειδή το δημοκρατικό του πολίτευμα και το νομικό πλαίσιο τού επιβάλλουν να τα αντιμετωπίζει με διάλογο, ανεκτικότητα και πολιτικά μέσα. Καναδοί συνταγματολόγοι εξηγούν τους λόγους, οι βασικότεροι των οποίων είναι: O σεβασμός στη δημοκρατία και την ελευθερία έκφρασης, η πολιτική διαχείριση κρίσεων και αποσχιστικών τάσεων, η οικονομική και πολιτική στρατηγική, το νομικό πλαίσιο και η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου και η ύπαρξη της ομοσπονδιακής δομής.
Ο Καναδάς είναι φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δημοκρατία με Συνταγματικό Χάρτη των Δικαιωμάτων και Ελευθεριών (Charter of Rights and Freedoms). Αυτό σημαίνει ότι πολιτικές απόψεις, ακόμη και αποσχιστικές, είναι θεμιτές εφόσον εκφράζονται ειρηνικά και νόμιμα.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επέλεξε να αντιμετωπίσει τα κινήματα του Κεμπέκ (κυρίως μέσω του Parti Québécois και του Bloc Québécois) όχι με καταστολή, αλλά με πολιτικό διάλογο. Τα δημοψηφίσματα του 1980 και 1995 για την ανεξαρτησία του Κεμπέκ, έγιναν κατόπιν συμφωνίας και υπό συνθήκες διαφάνειας. Η ίδια προσέγγιση ακολουθείται και με αποσχιστικές ρητορικές στην Αλμπέρτα (όπως το «Wexit»).
Η καταστολή τέτοιων κινημάτων θα μπορούσε να πυροδοτήσει μεγαλύτερη ριζοσπαστικοποίηση και εσωτερικές συγκρούσεις, ειδικά στο Κεμπέκ, που έχει ιδιαίτερη γλωσσική και πολιτισμική ταυτότητα. Η ανεκτικότητα επιτρέπει στον Καναδά να ενσωματώνει αυτά τα κινήματα στο πολιτικό σύστημα, μειώνοντας τις εντάσεις.
Το 1998 το Ανώτατο Δικαστήριο του Καναδά αποφάνθηκε ότι μια επαρχία δεν μπορεί να αποσχιστεί μονομερώς σύμφωνα με το Σύνταγμα, αλλά εάν υπάρχει «καθαρή πλειοψηφία» υπέρ της απόσχισης σε δημοψήφισμα, τότε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να διαπραγματευτεί. Αυτό καθιστά τα αποσχιστικά κινήματα νόμιμο μέρος του πολιτικού διαλόγου, αν και χωρίς εγγυημένο αποτέλεσμα.
Η καναδική συνομοσπονδία δίνει στις επαρχίες ευρεία αυτονομία σε σημαντικά ζητήματα (π.χ. παιδεία, υγεία), κάτι που επιτρέπει στα κινήματα αυτά να διεκδικούν επιμέρους διεκδικήσεις, χωρίς να φτάνουν απαραίτητα σε απόσχιση.
