Κάθε άνοιξη και φθινόπωρο, εκατομμύρια άνθρωποι στρέφουν τα ρολόγια τους μια ώρα μπροστά ή πίσω, στο πλαίσιο της αλλαγής από τη χειμερινή στην καλοκαιρινή ώρα, η οποία, σύμφωνα με ειδικούς στον ύπνο και τον κιρκάδιο ρυθμό, προκαλεί σοβαρά προβλήματα στον οργανισμό και θέτει υπό αμφισβήτηση την ίδια την πρακτική.
Ο ψυχίατρος και ειδικός σε θέματα ύπνου Michael Mak εξηγεί ότι «το εσωτερικό ρολόι του σώματος ουσιαστικά ευθυγραμμίζεται με το ηλιακό ρολόι με το εξωτερικό φως-σκοτάδι». Όταν υπάρχει ασυμφωνία ανάμεσα στο βιολογικό ρολόι και τον κύκλο φωτός-σκότους, τότε «μεταφράζεται σε σημαντικά προβλήματα υγείας». Οι σύγχρονοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι, αντί για την εναλλαγή μεταξύ θερινής και χειμερινής ώρας, θα ήταν πολύ πιο υγιές να διατηρηθεί μόνιμα η χειμερινή (σταθερή) ώρα (Standard Time), διότι αυτή εναρμονίζεται καλύτερα με το βιολογικό μας ρολόι.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ
ΕΑΡΙΝΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ
Η εαρινή μετάβαση, όταν τα ρολόγια «πηδούν» μία ώρα μπροστά, φαίνεται να έχει μεγαλύτερη αρνητική επίπτωση από τη φθινοπωρινή. Η καθηγήτρια και υπεύθυνη έρευνας ύπνου στο University of Ottawa, Rebecca Robillard, αναφέρει πως «χάνουμε μια ώρα ύπνου σε πολλές περιπτώσεις», ενώ «μεγάλο μέρος του πληθυσμού ήδη υποφέρει από υπνηλία και έλλειμμα ύπνου».
Συνδέεται, επίσης, η εαρινή αλλαγή με αυξημένο κίνδυνο για έμφραγμα, εγκεφαλικό, πεπτικά προβλήματα, ακόμη και ζητήματα σε εγκυμοσύνη και τοκετό.
ΓΙΑΤΙ Η ΜΟΝΙΜΗ ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ
ΩΡΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΤΙΜΟΤΕΡΗ
Ερευνητικές μελέτες – όπως η ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Clinical Sleep Medicine – καταλήγουν ότι η μόνιμη χειμερινή ώρα μειώνει την έκθεση σε συνθήκες «κοινωνικής τσιζέτ» (social jet-lag) και βοηθά στην καλύτερη προσαρμογή του οργανισμού. Η American Academy of Sleep Medicine υποστηρίζει ρητά ότι: «Οι εποχικές αλλαγές της ώρας πρέπει να καταργηθούν υπέρ μιας σταθερής, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, χειμερινής ώρας».
ΑΝΤΙΘΕΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ
ΚΑΙ ΤΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΟΥΜΕ
Το σενάριο της μόνιμης θερινής ώρας (Permanent DST) φαίνεται, παρά τα όποια κοινωνικά πλεονεκτήματα (π.χ. περισσότερος χρόνος με φως το απόγευμα), να οδηγεί σε πολύ αργό πρωινό φωτισμό κατά τους χειμερινούς μήνες σε κάποιες περιοχές το ηλιοβασίλεμα ή η ανατολή θα συνέπιπταν με πολύ αργές ώρες, γεγονός που θα μπορούσε να διαταράξει εκ νέου τον κιρκάδιο ρυθμό.
ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΓΙΑ ΕΜΑΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
➦ Η αλλαγή της ώρας κάθε έξι μήνες (άνοιξη-φθινόπωρο) αποτελεί όχι απλώς «ένα μικρό ενοχλητικό γεγονός», αλλά πραγματική επιβάρυνση για τον οργανισμό μας: διαταράσσει τον ύπνο, το βιολογικό ρολόι, και μπορεί να έχει συνέπειες στην καρδιαγγειακή υγεία.
➦ Ενώ το κέρδος μίας ώρας ύπνου το φθινόπωρο ίσως φαίνεται θετικό, η προσαρμογή εξακολουθεί να είναι επίπονη για πολλούς.
➦ Σε ενδιάμεσο στάδιο, μέχρι να ληφθούν πολιτικές αποφάσεις, οι ειδικοί συνιστούν προοδευτική προσαρμογή του προγράμματος ύπνου – για παράδειγμα μετακίνηση της ώρας ύπνου περίπου 15 λεπτά πριν την αλλαγή.
Η πρακτική της αλλαγής της ώρας, αν και έχει παλιότερα λογικούς στόχους (π.χ. εξοικονόμηση ενέργειας), φαίνεται πλέον να μην εξυπηρετεί το βιολογικό μας ρολόι ούτε την υγεία μας. Οι ειδικοί του ύπνου είναι σχεδόν ομόφωνοι ότι η βέλτιστη επιλογή είναι η υιοθέτηση μόνιμα της χειμερινής ώρας – ή, με άλλα λόγια, η κατάργηση των δύο αλλαγών ανά έτος. Στο πλαίσιο της δημόσιας υγείας, πρόκειται για ζήτημα αξίας.
Ας σταματήσουμε επομένως να θεωρούμε την αλλαγή της ώρας ως αμελητέα «μόδα» ή «έθιμο», και ας αναλογιστούμε: η υγεία μας δικαιούται καλύτερη ευθυγράμμιση με το φως του ήλιου.
