Από την Γκιζέλα Χέλφερ*
Η θερινή ώρα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, για να εκμεταλλευτεί τις μεγαλύτερες ώρες της ημέρας και να εξοικονομήσει ενέργεια. Ενώ αυτό έκανε τη διαφορά όταν βασιζόμασταν σε μεγάλο βαθμό στην ενέργεια από άνθρακα, σήμερα τα οφέλη αμφισβητούνται. Στην πραγματικότητα, αναδυόμενες έρευνες δείχνουν, ότι η μετακίνηση των ρολογιών δύο φορές το χρόνο έχει αρνητικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα στην υγεία μας.
Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών μετά την αλλαγή της ώρας, πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από συμπτώματα όπως ευερεθιστότητα, λιγότερο ύπνο, κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας και μειωμένη ανοσολογική λειτουργία. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι οι καρδιακές προσβολές, τα εγκεφαλικά επεισόδια και οι τραυματισμοί στο χώρο εργασίας, είναι υψηλότερα κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά την αλλαγή ώρας σε σύγκριση με άλλες εβδομάδες. Υπάρχει επίσης μια αύξηση 6% στα θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα την εβδομάδα που «ανοίγουμε προς τα εμπρός».
Ο λόγος που οι αλλαγές του χρόνου μάς επηρεάζουν τόσο πολύ, είναι λόγω του εσωτερικού βιολογικού «ρολογιού» του σώματός μας. Αυτό το ρολόι ελέγχει τις βασικές φυσιολογικές λειτουργίες μας, όπως όταν αισθανόμαστε πεινασμένοι και όταν αισθανόμαστε κουρασμένοι. Αυτός ο ρυθμός είναι γνωστός ως κιρκαδικός ρυθμός μας και διαρκεί περίπου 24 ώρες.
Το σώμα δεν μπορεί να κάνει τα πάντα ταυτόχρονα, έτσι κάθε λειτουργία στο σώμα έχει μια συγκεκριμένη ώρα που λειτουργεί καλύτερα. Για παράδειγμα, ακόμη και πριν ξυπνήσουμε το πρωί, το εσωτερικό μας ρολόι προετοιμάζει το σώμα μας για το ξύπνημα. Διακόπτει την παραγωγή της ορμόνης ύπνου μελατονίνης από την επίφυση και αρχίζει να απελευθερώνει κορτιζόλη, μια ορμόνη που ρυθμίζει το μεταβολισμό. Η αναπνοή μας γίνεται επίσης ταχύτερη, η αρτηριακή μας πίεση αυξάνεται, η καρδιά μας χτυπά πιο γρήγορα και η θερμοκρασία του σώματός μας αυξάνεται ελαφρώς. Όλα αυτά διέπονται από το εσωτερικό βιολογικό μας ρολόι.
Το κύριο ρολόι μας βρίσκεται σε ένα τμήμα του εγκεφάλου που ονομάζεται υποθάλαμος. Ενώ όλοι οι ιστοί και τα όργανα του σώματος έχουν το δικό τους ρολόι (γνωστό ως περιφερειακά ρολόγια), το κύριο ρολόι του εγκεφάλου συγχρονίζει τα περιφερειακά ρολόγια, διασφαλίζοντας ότι όλοι οι ιστοί συνεργάζονται αρμονικά τη σωστή ώρα της ημέρας. Αλλά δύο φορές το χρόνο, αυτός ο ρυθμός διαταράσσεται όταν αλλάζει η ώρα, πράγμα που σημαίνει ότι το κύριο ρολόι και όλα τα περιφερειακά ρολόγια τίθενται εκτός συγχρονισμού.
Δεδομένου ότι ο ρυθμός μας δεν είναι ακριβώς 24 ώρες, επαναφέρεται καθημερινά χρησιμοποιώντας ρυθμικές ενδείξεις από το περιβάλλον. Το πιο σταθερό περιβαλλοντικό σύνθημα είναι το φως. Το φως ελέγχει φυσικά αυτούς τους κιρκαδικούς ρυθμούς και κάθε πρωί το κύριο ρολόι μας είναι συντονισμένο με τον έξω κόσμο.
Στη συνέχεια, το κύριο ρολόι λέει στα περιφερειακά ρολόγια στα όργανα και τους ιστούς την ώρα, μέσω της έκκρισης ορμονών και της δραστηριότητας των νευρικών κυττάρων. Όταν αλλάζουμε τεχνητά και απότομα τους καθημερινούς μας ρυθμούς, το κύριο ρολόι μετατοπίζεται γρηγορότερα από τα περιφερειακά ρολόγια και αυτός είναι ο λόγος που αισθανόμαστε αδιαθεσία. Τα περιφερειακά ρολόγια μας εξακολουθούν να λειτουργούν στην παλιά εποχή και βιώνουμε jetlag.
Μπορεί να χρειαστούν αρκετές ημέρες ή εβδομάδες για να προσαρμοστεί το σώμα μας στην αλλαγή της ώρας και για τους ιστούς και τα όργανά μας να λειτουργήσουν ξανά αρμονικά. Και, ανάλογα με το αν είστε φυσικό πρωινό άτομο ή… κουκουβάγια, η αλλαγή ώρας την άνοιξη και το φθινόπωρο μπορεί να σας επηρεάσει διαφορετικά.
Οι νυχτερινές κουκουβάγιες τείνουν να δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στην αλλαγή της ώρας της άνοιξης, ενώ οι πρωινές κουκουβάγιες τείνουν να επηρεάζονται περισσότερο από την αλλαγή της φθινοπωρινής ώρας. Μερικοί άνθρωποι είναι ακόμη εντελώς ανίκανοι να προσαρμοστούν στην αλλαγή της ώρας.
Ενώ οποιαδήποτε διαταραχή στον κιρκάδιο ρυθμό μας μπορεί να επηρεάσει την ευημερία μας, υπάρχουν ακόμα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε το σώμα μας να προσαρμοστεί καλύτερα στη νέα εποχή:
1] Διατηρήστε τον ύπνο σας κανονικό πριν και μετά την αλλαγή των ρολογιών. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να διατηρείτε την ώρα που ξυπνάτε το πρωί τακτική. Αυτό συμβαίνει επειδή το σώμα απελευθερώνει κορτιζόλη το πρωί για να σας κάνει πιο προσεκτικούς. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας θα κουράζεστε όλο και περισσότερο καθώς μειώνονται τα επίπεδα κορτιζόλης και αυτό θα περιορίσει την επίδραση της αλλαγής ώρας στον ύπνο σας.
2] Σταδιακά μεταφέρετε το σώμα σας στη νέα ώρα, αλλάζοντας το πρόγραμμα ύπνου σας αργά σε μια εβδομάδα περίπου. Η αλλαγή της ώρας ύπνου σας 10-15 λεπτά νωρίτερα ή αργότερα κάθε μέρα, βοηθά το σώμα σας να προσαρμοστεί απαλά στο νέο πρόγραμμα και διευκολύνει το jetlag.
3] Πάρτε λίγο πρωινό φως του ήλιου. Το πρωινό φως βοηθά το σώμα σας να προσαρμοστεί γρηγορότερα και συγχρονίζει το ρολόι του σώματός σας γρηγορότερα – ενώ το βραδινό φως καθυστερεί το ρολόι σας. Το πρωινό φως θα αυξήσει επίσης τη διάθεση και την εγρήγορσή σας κατά τη διάρκεια της ημέρας και θα σας βοηθήσει να κοιμηθείτε καλύτερα τη νύχτα.
4] Αποφύγετε το έντονο φως το βράδυ. Αυτό περιλαμβάνει μπλε φως από κινητά τηλέφωνα, tablet και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές. Το μπλε φως μπορεί να καθυστερήσει την απελευθέρωση της ορμόνης του ύπνου μελατονίνης και να επαναφέρει το εσωτερικό ρολόι σε ακόμη μεταγενέστερο χρονοδιάγραμμα. Ένα σκοτεινό περιβάλλον είναι καλύτερο την ώρα του ύπνου.
5] Διατηρήστε το μοτίβο διατροφής σας κανονικό. Άλλες περιβαλλοντικές ενδείξεις, όπως το φαγητό, μπορούν επίσης να συγχρονίσουν το ρολόι του σώματός σας. Η έρευνα δείχνει ότι η έκθεση στο φως και τα τρόφιμα στη σωστή ώρα, μπορούν να βοηθήσουν τα κύρια και περιφερειακά ρολόγια σας να αλλάξουν με την ίδια ταχύτητα. Διατηρήστε τις ώρες των γευμάτων συνεπείς και αποφύγετε τα γεύματα αργά το βράδυ.
Μετά από πανευρωπαϊκή διαβούλευση, το Μάρτιο του 2019 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της κατάργησης της θερινής ώρας – επομένως αυτή μπορεί να είναι μια από τις τελευταίες φορές που πολλοί Ευρωπαίοι αναγνώστες πρέπει να ανησυχούν για την προσαρμογή των εσωτερικών ρολογιών τους μετά από μια αλλαγή ώρας. Ενώ τα κράτη μέλη θα αποφασίσουν εάν θα υιοθετήσουν μόνιμα τη χειμερινή ώρα (από το φθινόπωρο έως την άνοιξη) ή τη θερινή ώρα (από την άνοιξη έως το φθινόπωρο), οι επιστήμονες τάσσονται υπέρ της τήρησης της χειμερινής ώρας, καθώς τότε είναι που το φως του ήλιου ταιριάζει περισσότερο όταν πηγαίνουμε στη δουλειά, στο σχολείο και κοινωνικοποιούμαστε.
Η ΠΗΓΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΔΩ:
© theconversation.com/daylight-saving-time-five-tips-to-help-you-better-adjust-to-the-clock-change-148477
*Ανώτερος Λέκτορας Φυσιολογίας και Μεταβολισμού, Πανεπιστήμιο του Μπράντφορντ
