ΚΑΝΑΔΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ: Ρόλος και καθήκοντα

Με την ευκαιρία των Ομοσπονδιακών εκλογών στις 28 Απριλίου, το παρόν άρθρο θ’ ασχοληθεί με το ρόλο και τα καθήκοντα τού Καναδού πρωθυπουργού, από την ίδρυση της Καναδικής Συνομοσπονδίας το 1867.
Ο Πρωθυπουργός του Καναδά είναι ο επίσημος ανώτερος υπάλληλος που υπηρετεί ως ο κύριος Υπουργός του Στέμματος και κατά συνέπεια επικεφαλής της κυβέρνησης του Καναδά. Επίσημα, ο πρωθυπουργός διορίζεται από τον Γενικό Κυβερνήτη του Καναδά, αλλά σύμφωνα με τις συνταγματικές διατάξεις, ο πρωθυπουργός πρέπει να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής των Αντιπροσώπων. Κανονικά, είναι ο ηγέτης του κοινοβουλευτικού κόμματος με το μεγαλύτερο αριθμό εδρών στη Βουλή, αλλά εάν ο ηγέτης δεν έχει την υποστήριξη της πλειοψηφίας της Βουλής, ο Γενικός Κυβερνήτης μπορεί να διορίσει άλλον ηγέτη ή μπορεί να διαλύσει το Κοινοβούλιο και να προκηρύξει νέες εκλογές.
Σύμφωνα με τη Συνταγματική Συνθήκη, ο πρωθυπουργός πρέπει να κατέχει έδρα στο Κοινοβούλιο και από τις αρχές του 20ου αιώνα, ειδικότερα στην εκλεγμένη Βουλή των Κοινοτήτων. Παραδόξως, η θέση του δεν περιγράφεται σε κανένα άρθρο του Συντάγματος. Η εκτελεστική εξουσία ασκείται στο όνομα (του ή της) Γενικού Κυβερνήτη.
Η θέση του αρχικά διαμορφώθηκε σύμφωνα με την κατάσταση που υπήρχε εκείνη την εποχή στη Βρετανία. Ο Σερ Τζον Α. Μακντόναλντ ανέθεσε επισήμως στο Λόρδο Τσαρλς Μονκ να σχηματίσει την πρώτη Καναδική κυβέρνηση, σύμφωνα με την Καναδική Συνομοσπονδία, και την 1η Ιουλίου 1867, η πρώτη Ομοσπονδιακή κυβέρνηση ανέλαβε καθήκοντα.
Η ημερομηνία κατά την οποία αρχίζει να θεωρείται πρωθυπουργός ή η στιγμή που έχει καθοριστεί να αποκαλείται πρωθυπουργός, είναι από τη στιγμή της λήψης του χαρτοφυλακίου, ενώ ορκωμοσία για τη λήψη του γραφείου του πρωθυπουργού δεν απαιτείται. Ωστόσο, αρχής γενομένης το 1957, ο νέος πρωθυπουργός άρχιζε να δίνει τον όρκο ως πρωθυπουργός και από το 2006 αυτή η παράδοση συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Πριν από το 1920, οι παραιτήσεις των πρωθυπουργών γίνονταν αμέσως δεκτές από τον Γενικό Κυβερνήτη και υπολογίζονταν ως η τελευταία ημέρα παράδοσης κάθε υπουργικής θέσης, η ημέρα αποβιώσεως ή η ημέρα παραίτησης του πρωθυπουργού. Από το 1920, ο απερχόμενος πρωθυπουργός παραιτείται επισήμως, μόνο όταν η νέα κυβέρνηση είναι έτοιμη να σχηματιστεί. Η Ερμηνευτική Διάταξη του 1967 (Interpretation Act of 1967) ορίζει ότι όταν η θέση του πρωθυπουργού αρχίζει και τελειώνει μια συγκεκριμένη ημέρα, η εντολή αυτή θεωρείται ότι έχει ξεκινήσει ή έχει ολοκληρωθεί μετά το τέλος αυτής της ημέρας.
Παρά το γεγονός ότι παραδοσιακά ο απερχόμενος πρωθυπουργός παραιτείται επισήμως μόνο λίγες ώρες πριν προσέλθει ο επόμενος πρωθυπουργός για να ορκιστεί, οι θέσεις ανταλλάσσονται στην πραγματικότητα τα μεσάνυχτα της προηγούμενης μέρας. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, συμπεριλαμβανομένου και του Κοινοβουλίου του Καναδά, η εφαρμογή αυτής της άτυπης συμφωνίας γίνεται ήδη από το 1917. Από την ίδρυση της Καναδικής Συνομοσπονδίας το 1867 εξελέγησαν συνολικά 24 πρωθυπουργοί (23 άνδρες και 1 γυναίκα).