Το Εφετείο ανατρέπει την απόφαση του δικαστή Γαλιατσάτου για τη μετάφραση δικαστικών αποφάσεων
Σε μια ιδιαίτερα πολυσυζητημένη απόφαση, το Εφετείο του Κεμπέκ ανέτρεψε το σκεπτικό του δικαστή Ντένις Γαλιατσάτου (Dennis Galiatsatos) αναφορικά με την υποχρεωτική μετάφραση δικαστικών αποφάσεων από τα αγγλικά στα γαλλικά. Η υπόθεση αυτή αγγίζει τον πυρήνα της συζήτησης για τα γλωσσικά δικαιώματα, τη συνταγματική τάξη και την πρακτική λειτουργία των ποινικών δικαστηρίων στο Κεμπέκ.
Η διαφωνία ξεκίνησε με την εφαρμογή του νέου άρθρου 10 της Χάρτας της Γαλλικής Γλώσσας (νόμος 101), που από την 1η Ιουνίου 2024 απαιτεί κάθε γραπτή απόφαση δικαστηρίου που εκδίδεται στα αγγλικά και κλείνει μια υπόθεση ή έχει δημόσιο ενδιαφέρον, να συνοδεύεται άμεσα από μετάφραση στα γαλλικά. Δύο εβδομάδες πριν τεθεί σε ισχύ, ο δικαστής Γαλιατσάτος αποφάνθηκε ότι η διάταξη αυτή είναι «ανενεργή» στο πλαίσιο του ποινικού δικαίου.
Η υπόθεση που εκδίκαζε αφορούσε σοβαρές ποινικές κατηγορίες: οδήγηση υπό την επήρεια και αμέλεια με αποτέλεσμα το θάνατο. Ο δικαστής Γαλιατσάτος έκρινε, πως οι καθυστερήσεις που συνεπάγεται η άμεση μετάφραση της απόφασης στα γαλλικά, θα μπορούσαν να παραβιάσουν το δικαίωμα της κατηγορουμένης σε δίκαιη δίκη εντός εύλογου χρόνου, σύμφωνα με τη νομολογία Jordan του Ανώτατου Δικαστηρίου του Καναδά. Τόνισε επιπλέον, ότι η ποινική δικαιοσύνη υπάγεται αποκλειστικά στην ομοσπονδιακή αρμοδιότητα.
Η αντίδραση του Γενικού Εισαγγελέα του Κεμπέκ ήταν άμεση, καταθέτοντας έφεση. Αν και η αίτηση αναστολής απορρίφθηκε, το Εφετείο εξέτασε την υπόθεση επί της ουσίας και πρόσφατα αποφάνθηκε ότι ο δικαστής Γαλιατσάτος υπερέβη τις αρμοδιότητές του, όταν έκρινε την επαρχιακή διάταξη ως ανενεργή.
Η απόφαση εκδόθηκε προφορικά από τους δικαστές Yves-Marie Morissette, Patrick Healy και Lori Renée Weitzman, χωρίς να έχει ακόμη δημοσιευτεί το πλήρες κείμενο. Ωστόσο, από τις ηχογραφήσεις της διαδικασίας προκύπτει, ότι το Εφετείο στήριξε τη θέση του Γενικού Εισαγγελέα, απορρίπτοντας την αρμοδιότητα του Γαλιατσάτου να ακυρώνει διάταξη νόμου του Κεμπέκ, ανεξαρτήτως των επιπτώσεων στη δικαστική πρακτική.
Το ερώτημα που τίθεται, όμως, είναι βαθύτερο: μπορεί ένας δικαστής να θέσει υπό αμφισβήτηση μια επαρχιακή νομοθεσία όταν αυτή συγκρούεται με τα συνταγματικά δικαιώματα του κατηγορούμενου ή με την ομοσπονδιακή αρμοδιότητα;
Πολλοί νομικοί αναλυτές αναγνωρίζουν, πως ο Γαλιατσάτος έθεσε ένα εύλογο ερώτημα για την πρακτικότητα και συνταγματικότητα της διάταξης. Η υποχρεωτική μετάφραση κάθε τελικής απόφασης μπορεί να δημιουργεί σημαντικές καθυστερήσεις, κάτι που στις ποινικές υποθέσεις δεν είναι απλώς γραφειοκρατικό ζήτημα αλλά αφορά την ελευθερία του ατόμου και τα όρια της κράτησης χωρίς καταδίκη.
Παρά την προειδοποίηση του, η εφαρμογή του άρθρου 10 ξεκίνησε όπως είχε προγραμματιστεί, αν και με δυσκολίες. Η νομική κοινότητα του Κεμπέκ δεν είχε επαρκώς προετοιμαστεί, παρά το γεγονός ότι η διάταξη είχε ψηφιστεί δύο χρόνια νωρίτερα. Σύμφωνα με έρευνα του Radio-Canada, δεκάδες αποφάσεις εκδόθηκαν στα αγγλικά χωρίς την απαιτούμενη άμεση μετάφραση στα γαλλικά, ενώ ορισμένες ακόμη δεν έχουν μεταφραστεί μέχρι σήμερα.
Ο Γαλιατσάτος, που έχει υπηρετήσει με συνέπεια στην ποινική δικαιοσύνη και διατηρεί εκτίμηση στους νομικούς κύκλους του Μόντρεαλ, φάνηκε να ακολουθεί την πρακτική αρκετών συναδέλφων του, οι οποίοι συχνά συντάσσουν τις αποφάσεις τους μόνο στη γλώσσα της δίκης. Σημείωσε μάλιστα, ότι η μετάφραση θα προστεθεί όταν το κείμενο εγγραφεί επίσημα στο φάκελο της υπόθεσης.
Το Παρτί Québécois, με τη σειρά του, επέκρινε κάθε απόκλιση από την υποχρεωτική μετάφραση, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο «δικαστικού ακτιβισμού». Παράλληλα, η ευρύτερη συζήτηση για τη συνταγματικότητα του νόμου 96, που τροποποίησε τη Χάρτα της Γαλλικής Γλώσσας, παραμένει ζωντανή. Ήδη πέντε προσφυγές βρίσκονται σε εξέλιξη, με προσφεύγοντες αγγλόφωνες σχολικές επιτροπές και ομάδες νομικών, ανάμεσά τους και ο γνωστός δικηγόρος Julius Grey.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης του Κεμπέκ χαρακτήρισε την απόφαση του Εφετείου ως σημαντική νίκη και δήλωσε πως θα συνεχίσει να υπερασπίζεται την πρόσβαση στη δικαιοσύνη στα γαλλικά. Ωστόσο, για όσους, όπως ο δικαστής Γαλιατσάτος, βλέπουν πέρα από το γράμμα του νόμου και εξετάζουν τις άμεσες συνέπειες για τους κατηγορούμενους και το σύστημα, η υπόθεση αυτή ίσως αποτελεί υπενθύμιση ότι η νομική πραγματικότητα δεν είναι ποτέ μονοδιάστατη.
 αναφορικά με την υποχρεωτική μετάφραση δικαστικών αποφάσεων από τα αγγλικά στα γαλλικά.){kind=link}