Γράφει ο
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΑΡΚΑΣ*
© slpress.gr
Η Ελλάδα και η Τουρκία, διατηρώντας – ορθώς – ανοιχτά κανάλια επικοινωνίας, θα διεξαγάγουν στις 6 Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη διαπραγματεύσεις, για τον εμπλουτισμό της υπάρχουσας δέσμης Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
Ωστόσο, ο νέος γύρος συζητήσεων επιβαρύνεται από σειρά τουρκικών κινήσεων, οι οποίες πιέζουν την ελληνική πλευρά, χωρίς το Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών να επιχειρούν το παραμικρό βήμα ανάκτησης της διπλωματικής πρωτοβουλίας.
ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΦΑΣΗ, ΤΕΣΣΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ:
ΠΡΩΤΟΝ, ο καθαυτός χρόνος της διαδικασίας των ΜΟΕ. Κατά τον τελευταίο γύρο συνομιλιών στην Αθήνα, στις 22 Απριλίου 2024, κοινή αντίληψη ήταν ότι θα συνεχιστούν λίγο πριν ή ταυτόχρονα με το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) που προγραμματιζόταν περί τα τέλη του τρέχοντος έτους. Ως γνωστόν, ο καινούριος σχεδιασμός, στον οποίο συμφώνησαν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν στη Νέα Υόρκη στις 24 Σεπτεμβρίου, προβλέπει μετάθεση της σύγκλησης του ΑΣΣ τον Ιανουάριο του 2025, χωρίς και αυτό να θεωρείται οριστικό. Ως αποτέλεσμα, η τουρκική πλευρά θα διαθέτει περισσότερο χρόνο για την έγερση πρόσθετων αξιώσεων στο υπηρεσιακό επίπεδο, ώστε οι πιέσεις να μεταφερθούν τάχιστα στην πολιτική διαπραγμάτευση.
ΔΕΥΤΕΡΟΝ, ενώ πάγια θέση της ελληνικής πλευράς ήταν ότι, κατά τις τεχνοκρατικές-στρατιωτικές συζητήσεις των ΜΟΕ, δεν εξετάζονται πιο περίπλοκα θέματα (παραβιάσεις εθνικού εναέριου χώρου, παραβάσεις κανόνων στο FIR, δέσμευση περιοχών πεδίων βολής και κανόνες εμπλοκής δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ), το Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών φέρεται να μην αντιτίθενται πλέον σε μια τέτοια διεύρυνση της ατζέντας.
Η τουρκική πλευρά είχε ζητήσει τη διεύρυνση κατά το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας του Δεκεμβρίου 2023 και πριν από τις συνομιλίες των ΜΟΕ τον Απρίλιο. Τουλάχιστον, το Μαξίμου –μετά τις αμφιταλαντεύσεις του φθινοπώρου του 2020– εξακολουθεί να απορρίπτει την τουρκική πρόταση (με υποστηρικτές στην έδρα του ΝΑΤΟ) για την εγκαθίδρυση μόνιμου μηχανισμού αποτροπής κρίσεων, ο οποίος θα έθετε περιορισμούς ακόμα και σε συνήθεις ασκήσεις των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
ΤΡΙΤΟΝ, αν και κανείς στην κυβέρνηση δεν το ομολογεί (έχοντας πλέον στο νου την εσωκομματική αντιπολίτευση στη ΝΔ), γίνονται σημαντικές υποχωρήσεις στο διάστημα μεταξύ του προηγούμενου και επικείμενου γύρου ΜΟΕ. Τον Απρίλιο, η Αθήνα διέθετε πλεονέκτημα, καθώς είχε ήδη εξαγγείλει την ίδρυση θαλάσσιων πάρκων στο Αιγαίο με την ανοχή ή και διακριτική στήριξη της αμερικανικής διπλωματίας. Ο Μητσοτάκης είχε μάλιστα χαρακτηρίσει «παντελώς αδικαιολόγητη την αντίδραση της Τουρκίας για μία πρωτοβουλία η οποία έχει περιβαλλοντικό χαρακτήρα».
Στο εξάμηνο που μεσολάβησε, η αρχική εκδοχή σχεδιασμού των θαλάσσιων πάρκων νοθεύτηκε, ενώ το σχέδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ (Great Sea Interconnector) υπέστη βαρύτατο πλήγμα, μετά την κρίση της Κάσου τον Ιούλιο. Κατόπιν αυτών, οι προσεχείς συναντήσεις των ΜΟΕ και του ΑΣΣ θα διεξαχθούν με διαφορετικό συσχετισμό δυνάμεων. Το κλίμα επιβαρύνεται με τις αντικρουόμενες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη για τη φύση και το περιεχόμενο των επαφών με τον ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, βάσει της σχετικής συμφωνίας Μητσοτάκη-Ερντογάν.
ΤΕΤΑΡΤΟΝ, μολονότι Μαξίμου και υπουργείο Εξωτερικών τηρούν σιγή ιχθύος, η τουρκική πλευρά ακολουθεί, τις τελευταίες εβδομάδες, τακτική κλιμάκωσης, με ξαφνικό καταιγισμό διαβημάτων ως και για δευτερεύοντα θέματα ρουτίνας. Αν τα διαβήματα συνδυαστούν με τις – καθημερινές μετά την κρίση της Κάσου – παραβιάσεις είτε από UAV είτε από αεροσκάφη ηλεκτρονικού πολέμου, τότε γίνεται εμφανής η σταδιακή μεταβολή της πολιτικής μη προκλήσεων που ακολουθούσε η Τουρκία μετά τους σεισμούς του Φεβρουαρίου 2023.
Οι εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά συμπίπτουν με τις φήμες για δήθεν προσβάσεις του Μητσοτάκη στο περιβάλλον του υποψηφίου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, μετά το προ ημερών πρόγευμα στα Χανιά με πέντε Ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές. Χρησιμότατες όλες οι ανάλογες συναντήσεις, αλλά καλό θα ήταν να αποφεύγονται οι υπερβολές.
Όπως η – αλήστου μνήμης – διπλωματική φαρσοκωμωδία του 2021 με την απόλυτη σιγουριά ότι ο λεγόμενος «Μπαϊντενόπουλος» θα ερχόταν στην Αθήνα, για τους εορτασμούς των 200 ετών της 25ης Μαρτίου 1821, αν και μόλις είχε αναλάβει τα καθήκοντά του και δεν ταξίδευε εκτός Αμερικής.
*Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι εκδότης του μηνιαίου περιοδικού «Άμυνα και Διπλωματία» και αρθρογράφος στην εφημερίδα «Δημοκρατία». Επικεφαλής της «Expansion», μιας ελληνικής εταιρίας με εξειδίκευση σε συμβάσεις των κλάδων άμυνας και ασφάλειας, καθώς και σε εκτιμήσεις επιχειρηματικού ρίσκου και ελέγχους due diligence στις χώρες της ΝΑ Μεσογείου σε συνεργασία με κορυφαία συμβουλευτική εταιρία των ΗΠΑ. Έχει εργαστεί ως σύμβουλος στο υπουργείο Εξωτερικών και ως συνεργάτης μελών του Κοινοβουλίου.
