Οι ΗΠΑ βρίσκονται πίσω από τους καταστροφικούς σεισμούς στην τουρκική επικράτεια… Καταρρίφθηκαν τα ιπτάμενα μπαλόνια των εξωγήινων… Η προσγείωση στη σελήνη ήταν μία απάτη… Η Γη είναι επίπεδη… Όλοι οι Εβραίοι που δούλευαν στους δίδυμους πύργους απουσίαζαν την 11η Σεπτεμβρίου… Ο ιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκέιτς έφτιαξε τον κορωνοϊό… Ο Τζέιμς Ντιν είναι ζωντανός…
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις γνωστότερες θεωρίες συνωμοσίας, που αποκτούν ολοένα και περισσότερους οπαδούς παγκοσμίως. Γεγονός είναι ότι οι διάφορες θεωρίες συνωμοσίας παραμονεύουν παντού στο διαδίκτυο – και όχι μόνο – και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων.
Συχνά, οι πιστοί οπαδοί απορρίπτουν εύκολα οποιαδήποτε και όλα τα στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση με αυτούς τους ισχυρισμούς και υποστηρίζουν ότι οι μάρτυρες ή οι ειδικοί που αμφισβητούν τις ιδέες είναι απλώς μέρος της συνωμοσίας.
Κατά γενικό κανόνα, στους ανθρώπους δεν αρέσει να μην μπορούν να κατανοήσουν τα πράγματα. Είμαστε περίεργοι και θέλουμε να καταλάβουμε τον κόσμο γύρω μας.
Στο παρελθόν, η επιστήμη δεν μπορούσε να εξηγήσει πολλά από τα φαινόμενα που αντιμετώπιζαν οι άνθρωποι και έτσι η πιο εύκολη και αποτελεσματική απάντηση σε μία αναπάντητη ερώτηση, ήταν να τα αποδώσουν σε μια παντοδύναμη, παντογνώστρια ανώτερη δύναμη. Η επιστήμη είναι πλέον σε θέση να απαντήσει σε πολλά από τα ερωτήματα που κάποτε ήταν ανεξήγητα και ενώ δεν έχουμε πάντα τις απαντήσεις, τώρα διαθέτουμε την ικανότητα να εξηγούμε και να κατανοούμε με ακρίβεια όλα σχεδόν τα φαινόμενα.
Έχοντας αυτό κατά νου, γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας, ακόμη και όταν υπάρχουν αδιάψευστα στοιχεία που δείχνουν ότι είναι εσφαλμένες;
Γιατί οι θεωρίες συνωμοσίας είναι τόσο διαδεδομένες σήμερα και τι ακριβώς είναι η θεωρία συνωμοσίας;
Κοινωνικοί επιστήμονες έχουν δώσει ορισμένες απαντήσεις. Πιστεύουν ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ορισμένων ανθρώπων όπως ο ναρκισσισμός, η ψυχοπάθεια και η τάση να βλέπουν τον κόσμο ασπρόμαυρο, παίζουν σημαντικό ρόλο. Το ίδιο και οι πολιτικές πεποιθήσεις, ιδιαίτερα ο λαϊκισμός και η ανοχή στην πολιτική βία. Οι γνωστικές προκαταλήψεις, όπως το να πιστεύεις μόνο στοιχεία που επιβεβαιώνουν αυτό που ήδη σκέφτεσαι, κάνουν επίσης τους ανθρώπους πιο ευάλωτους.
Πρόκειται για μία πολύ διαδεδομένη ιδιορρυθμία της προσωπικότητας, μία υπερβολική αυτοπεποίθηση, κατά μία έννοια. Όσο κάποιος πιστεύει ότι έχει πάντα δίκιο, τόσο πιο πιθανό είναι να αποδεχτεί τις θεωρίες συνωμοσίας, ανεξάρτητα από τα αποδεικτικά στοιχεία. Γιατί η αλαζονεία, όπως έχει επανειλημμένα αποδείξει η ιστορία, είναι πολύ πιο δύσκολο να εξαλειφθεί παρά η βλακεία.
Μία νέα μελέτη υποδηλώνει ότι το πρόβλημα των θεωριών συνωμοσίας είναι πολύ πιο βαθύ και μπορεί να αποδειχτεί πολύ πιο δύσκολο να λυθεί, εφόσον οι άνθρωποι με υπερβολική αυτοπεποίθηση δεν παραδέχονται ότι υπάρχει πρόβλημα που πρέπει να διορθωθεί.
Ωστόσο, υπάρχουν πραγματικές συνωμοσίες. Η βιομηχανία καπνού π.χ. εξαπάτησε το κοινό σχετικά με τις επιβλαβείς επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία…
