Με την πυρκαγιά και τα εκτεταμένα επεισόδια στη Μόρια, που δε λένε να σταματήσουν, επανήλθε στο προσκήνιο ο γόρδιος δεσμός του μεταναστευτικού. Το πρόβλημα εξελίσσεται σε εφιάλτη, όχι μόνο για τις τοπικές κοινωνίες των νησιών, αλλά συνολικά για την Ελλάδα. Κι όμως, αυτός ο γόρδιος δεσμός λύνεται, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει η αντίστοιχη πολιτική βούληση.
Γράφει ο Σταύρος Λυγερός*
Μπορεί με τις ιδεοληψίες της, η κυβέρνηση Τσίπρα να επιδείνωσε την κατάσταση, αλλά η ανυπαρξία επεξεργασμένης αποτελεσματικής μεταναστευτικής στρατηγικής πάει πιο πίσω και συνεχίζεται και σήμερα. Τα γεγονότα δείχνουν ότι η κυβέρνηση της ΝΔ είναι ανίκανη να δράσει αποτελεσματικά. Προς το παρόν, με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου επιτάσσει εκτάσεις στα νησιά για την κατασκευή κλειστών κέντρων, προκαλώντας βαθύ ρήγμα στις σχέσεις της με τις τοπικές κοινωνίες στα νησιά.
Σε άρθρο μου στην «Καθημερινή» (1 Απριλίου 2012) είχα καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες φρονώ ότι διατηρούν την αξία τους και σήμερα. Το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο εάν η στρατηγική εδράζεται στην αρχή της μηδενικής ανοχής απέναντι στην παράνομη μετανάστευση.
Ένα κράτος έχει δικαίωμα και υποχρέωση να επιλέγει ποιος θα εισέρχεται στην επικράτειά του και πολύ περισσότερο έχει δικαίωμα να επιλέγει σε ποιον αλλοδαπό θα παραχωρήσει ιθαγένεια. Το καθοριστικό κριτήριο στην παραχώρηση ιθαγένειας δεν πρέπει να είναι ο χρόνος παραμονής στην Ελλάδα, αλλά η πολιτισμική συμβατότητα ενός αλλοδαπού με την ελληνική κοινωνία, δηλαδή η δυνατότητά του να ενσωματωθεί. Με αυτό το κριτήριο, λοιπόν, η Πολιτεία έχει λόγο να παραχωρήσει ελληνική ιθαγένεια κυρίως σε ανατολικοευρωπαίους που βρίσκονται στην Ελλάδα.
Η ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ
Το σημείο-κλειδί είναι να εξετασθούν ταχύτατα οι δεκάδες χιλιάδες συσσωρευμένες αιτήσεις για άσυλο (είχαν φθάσει κάποια στιγμή τις 100.000), ώστε να είναι σαφές ποιοι δικαιούνται άσυλο και ποιοι όχι. Σήμερα, όσοι καταθέτουν αίτηση προστατεύονται από απέλαση μέχρι αυτή να εξετασθεί. Ακόμα και όσοι δεν έχουν καμία ελπίδα να τους δοθεί άσυλο, υποβάλλουν αίτηση, επειδή έτσι παραμένουν για αρκετά χρόνια νομίμως στην Ελλάδα, επειδή η εξέταση της αίτησής τους καθυστερεί για χρόνια.
Η εκκαθάριση των αιτήσεων μπορεί να γίνει με την κατάργηση περιττών διαδικασιών και με τη συγκρότηση όσων επιτροπών απαιτούνται, αφενός για να εξετασθούν οι συσσωρευμένες αιτήσεις, αφετέρου για να διεκπεραιώνεται εντός 2-3 μηνών κάθε νέα αίτηση. Για να επιτευχθεί αυτό, δεν αρκεί η αύξηση του αριθμού των επιτροπών. Απαιτείται πολλαπλασιασμός τους, σε συνδυασμό με τη διεκπεραίωση προκαταρκτικών εργασιών από ιδιώτες νομικούς.
Στελέχη -για να συγκροτηθούν όσες επιτροπές απαιτούνται γι’ αυτή την εκκαθάριση- υπάρχουν. Έχω προτείνει να χρησιμοποιηθούν δικαστικοί και δημόσιοι υπάλληλοι με πτυχίο νομικής, οι οποίοι έχουν συνταξιοδοτηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια. Θα ανταποκρίνονταν πολλοί εάν τους δινόταν παραλλήλως με τη σύνταξή τους ένα επίδομα. Ο νόμος που προβλέπει, ότι όποιος συνταξιούχος εργάζεται τού κόβεται η σύνταξη, προφανώς πρέπει να αλλάξει γι’ αυτή την περίπτωση.
Εάν εκκαθαριστεί ο τεράστιος όγκος των αιτήσεων για άσυλο που εκκρεμούν, θα είναι σαφές ποιοι το δικαιούνται και ποιοι όχι. Το επόμενο βήμα θα είναι η επαναπροώθηση στην Τουρκία όσων δε δικαιούνται άσυλο, όπως προβλέπει η ευρωτουρκική συμφωνία του 2016. Αν η Τουρκία αρνηθεί, το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπισθεί αλλιώς, όπως θα δούμε στη συνέχεια.
Η ΑΠΟΤΡΟΠΗ ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ
Μία δεύτερη δέσμη μέτρων –παραλλήλως με την εκκαθάριση των αιτήσεων για άσυλο– αφορά στην αποτροπή παράνομης εισόδου. Σ’ αυτό τον τομέα, επί κυβέρνησης Μητσοτάκη έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος. Οι εισροές δεν έχουν μηδενιστεί, αλλά έχουν συρρικνωθεί. Απαιτείται το κράτος να εξαντλήσει τα τεχνικά και επιχειρησιακά μέσα, για να επιτύχει τη μεγαλύτερη δυνατή συρρίκνωση.
Στην περιοχή του Έβρου η επαρκής φρούρηση απαιτεί πυκνές περιπολίες. Αποστολή του στρατού δεν είναι η αποτροπή της παράνομης μετανάστευσης. Για την Ελλάδα, όμως, η παράνομη μετανάστευση είναι και ζήτημα εθνικής ασφαλείας, άρα δικαιολογεί την εμπλοκή του στρατού. Ειδικά όταν η δημοσιονομική κρίση επιβάλει την αξιοποίηση και του στρατού, αφού, βεβαίως, προηγηθεί ειδική εκπαίδευση των παραμεθόριων μονάδων.
Στο Αιγαίο, τα σύνορα είναι θαλάσσια και δε σφραγίζονται, αλλά αυτό δε δικαιολογούσε ότι το Λιμενικό και η FRONTEX είχαν καταντήσει μηχανισμός υποδοχής και όχι αποτροπής παράνομης εισόδου. Ευτυχώς τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η φύλαξη μπορεί να βελτιωθεί με τη χρήση drones και με πυκνές περιπολίες. Η τουρκική Ακτοφυλακή λειτουργεί στο πλαίσιο της εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού από τον Ερντογάν.
Μπορεί το push back (η απώθηση του πλοιαρίου προς τα τουρκικά χωρικά ύδατα) να θεωρείται αντιδεοντολογική, αλλά δε μπορεί η τουρκική πλευρά να επιδίδεται σ’ αυτόν τον υβριδικό πόλεμο και η ελληνική να αντιδρά «με το σταυρό στο χέρι». Η FRONTEX θα ήταν πραγματικά χρήσιμη εάν πραγματοποιούσε περιπολίες από κοινού με την τουρκική Ακτοφυλακή στα μικρασιατικά παράλια, ώστε να αποτρέπει τον απόπλου πλοιαρίων.
Η Άγκυρα θα το αρνηθεί, αλλά είναι ενδεικτικό ότι η ΕΕ δεν το έχει ούτε καν θέσει. Γιατί δε διασυνδέει τη μεγάλη οικονομική βοήθεια προς την Τουρκία με αυτό τον όρο; Μόνο τότε, ο Ερντογάν δε θα μπορούσε, ανοιγοκλείνοντας τη στρόφιγγα, να εκβιάζει. Δυστυχώς, η Αθήνα, που έχει ζωτικό συμφέρον, δεν έχει αναλάβει ούτε σχετική πρωτοβουλία στο πλαίσιο της ΕΕ, παρότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για τη σύναψη συμμαχιών. Όσο δε για τους άλλους Ευρωπαίους, αυτοί έχουν βολευτεί με το γεγονός ότι μετέτρεψαν την Ελλάδα σε «αποθήκη ψυχών».
Ο ΘΟΛΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΜΚΟ
Μία τρίτη δέσμη μέτρων αφορά τη δράση των ΜΚΟ (Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις). Το ελληνικό κράτος πρέπει επιτέλους να ανακτήσει τον έλεγχο της κατάστασης, εκδιώκοντας από τη χώρα όσες ΜΚΟ λειτουργούν σαν «νταβατζήδες» της παράνομης μετανάστευσης. Είναι κοινό μυστικό, μάλιστα, πως αυτή η κατηγορία είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Η νομοθετική ρύθμιση συνιστά ένα βήμα, αλλά χρειάζεται ακόμα πιο αυστηρός έλεγχος. Στην Ελλάδα πρέπει να παραμείνουν μόνο όσες ΜΚΟ παρέχουν αποκλειστικά ανθρωπιστικό έργο και μάλιστα υπό αυστηρή κρατική επιτήρηση. Είχαμε φθάσει στο σημείο οι ΜΚΟ να έχουν μετατραπεί σε κράτος εν κράτει κι αυτό εν μέρει ισχύει ακόμα. Για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, βαριά ευθύνη φέρει η ΕΕ και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, οι οποίες έχουν θολές σχέσεις διαπλοκής με διεθνείς ΜΚΟ, τις οποίες χρηματοδοτούν αφειδώς.
Είναι αξιοσημείωτο, ότι ο Ερντογάν απαίτησε και κέρδισε κονδύλια της ΕΕ για το μεταναστευτικό να πηγαίνουν στο τουρκικό κράτος και όχι σε ΜΚΟ. Η Ελλάδα, που είναι χώρα-μέλος δεν το έχει κερδίσει! Προφανώς, δεν πρόκειται για αφέλεια. Σ’ αυτό το επίπεδο έχει δημιουργηθεί ένα δίκτυο, το οποίο πέρα από την ορατή ανθρωπιστική πλευρά του, συχνά έχει και μία κρυφή. Είναι κοινό μυστικό ότι οι ΜΚΟ χρησιμοποιούνται σαν όχημα και για σκοτεινές δραστηριότητες. Πιο συγκεκριμένα, κάποιες ΜΚΟ λειτουργούσαν σε συντονισμό με τους Τούρκους διακινητές, ενώ κάποιες άλλες χρησιμοποιούνται σαν κάλυψη για ξένες μυστικές υπηρεσίες.
Είναι κοινό μυστικό ότι κατά κανόνα οι ΜΚΟ, όπως και η Ύπατη Αρμοστεία, έχουν καταντήσει επαγγελματίες του προσφυγικού-μεταναστευτικού. Έχουν συμφέρον να υπάρχει το πρόβλημα, επειδή τους εξασφαλίζει ρόλο και κονδύλια. Για τις ΜΚΟ και την Ύπατη Αρμοστεία, οι πρόσφυγες-μετανάστες είναι «πελάτες», από αυτούς ζουν. Ως εκ τούτου, δεν είναι καθόλου περίεργο που με πρόσχημα τον ανθρωπισμό, έχουν την τάση να συντηρούν και να διογκώνουν, αντί να συρρικνώνουν, το φαινόμενο της παράνομης μετανάστευσης.
Η συνέχεια και το τέλος στο επόμενο…
*Ο Σταύρος Λυγερός έχει εργασθεί σε εφημερίδες (για 23 χρόνια στην Καθημερινή), ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Σήμερα είναι πολιτικός-διπλωματικός σχολιαστής στον τηλεοπτικό σταθμό OPEN και διευθυντής του ιστότοπου SLpress.gr. Συγγραφέας 16 βιβλίων. Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής στην εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973.
