Ο κορωνοϊός, παρά τις ριζικές αλλαγές που επέφερε εν μία νυκτί στην ανθρωπότητα, μας έκανε επίσης να αναλογιστούμε και να εστιάσουμε στο τι είναι ουσιαστικό και σημαντικό στη ζωή, ενώ την ίδια στιγμή, αποκάλυψε και τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης. Βιώνοντας σχεδόν δύο χρόνια τώρα τα δεινά του Covid 19 παγκοσμίως, γίναμε μάρτυρες πολλών αντιδράσεων: παράνομες αγορές εμβολίων από χώρες, ψευδείς ειδήσεις, απληστία και κέρδος, και παράλληλα, συνεργασίες άνευ προηγουμένου μεταξύ θεσμών και ατόμων, και αναβίωση της ζωής. Mια ζωή γεμάτη στενοχώρια, ελπίδα και μια διαφορετική αντίληψη.
Γράφει η
Αναστασία Κωστόπουλος*
Masters in Urban Planning
Université de Montréal (MURB)
Στην Αρχιτεκτονική, ένα Σχέδιο έχει στρατηγική δομή και απαιτεί ανάλυση και σπουδή πριν μεταβούμε στη φάση σχεδιασμού τού οράματός μας, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πλευρές κάθε πρότασης. Προχωρώντας προς το αύριο της ανθρωπότητας, γνωρίζουμε ότι χωρίς κάποιο Στρατηγικό Σχέδιο θα αποβεί ολέθριο. Στο Σχεδιασμό του Μέλλοντος μας ως Άνθρωποι αυτής της Γης, τα δεδομένα από πληροφορίες που προέρχονται από την έρευνα και ανάλυση, εμπειρία και εξέλιξη, γίνονται πλέον διαθέσιμα στιγμιαία και παγκοσμίως.
Τα τρέχοντα παγκόσμια προβλήματά μας προσιδιάζουν στις κοινές προκλήσεις που εμείς οι άνθρωποι αντιμετωπίζουμε: Κλιματική Κρίση, Μετανάστευση, Πανδημίες, Οικονομικές αδικίες και πολλά άλλα. Απαιτείται ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ για να καταλήξουμε σε ένα Στρατηγικό Σχέδιο για το Μέλλον, σε συνδυασμό με κοινές αξίες προς ένα κοινό όραμα.
Και τώρα, αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή, η Ελλάδα ως έθνος βρίσκει τον εαυτό της σε ένα σταυροδρόμι Παγκόσμιων Προκλήσεων, σε μια Παγκόσμια Πλατφόρμα, μαζί με την ικανότητα της να συνεισφέρει στο Στρατηγικό Σχέδιο για τον Κόσμο. Θα λάβει η Ελλάδα λοιπόν θέση;
Η Ελλάδα επαναπροσδιορίσθηκε από μια χώρα καταφρονεμένη και σε απόγνωση τη δεκαετία του 2010 σε μια χώρα άξια σεβασμού και με δυνατότητες παγκόσμιας ηγεσίας. Από πού λοιπόν προέρχεται αυτή η δύναμη;
Οι ρίζες της Ελλάδας είναι η Ιστορία και η Γλώσσα της. Τόσο βαθιά ριζωμένες και καλλιεργημένες για χιλιάδες χρόνια που, αν χρησιμοποιηθούν σωστά, θα μπορούσαν να προωθήσουν μια νέα εποχή Αναγέννησης για την Ανθρωπότητα. Η συνεισφορά και τα επιτεύγματα του Ελληνισμού είναι πάρα πολλά, για να αναφερθούν αναλυτικά σε ένα μικρό άρθρο. Αυτό που οφείλουμε να κατανοήσουμε είναι η σπουδαιότητα των στοιχείων του Ελληνισμού σε αυτό το σταυροδρόμι προς ένα υγιές μέλλον για το αύριο.
Σήμερα, σε συλλογικό επίπεδο, οι Άνθρωποι έχουν όλα τα απαραίτητα εφόδια για να ζήσουν μια ζωή γεμάτη νόημα. Τεχνολογία, Πλούτος, Εκπαίδευση, Γνώση. Ωστόσο, σε ατομικό επίπεδο, οι περισσότεροι από εμάς δεν είμαστε ευτυχισμένοι. Ως άνθρωποι λοιπόν εκφυλιζόμαστε.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας μας, η Ελλάδα συνέβαλε καθοριστικά στην εξέλιξη του Ανθρώπου. Είτε μέσω της μυθολογίας, της φιλοσοφίας, της αρχιτεκτονικής, των τεχνών ή των επιστημών, η αναζήτηση απαντήσεων και λογικών εξηγήσεων σε σχέση με την ανθρώπινη φύση πάντοτε απασχολούσε τους Έλληνες.
Βασικό κίνητρο για τον «Γραικό» να εξερευνήσει και να κατακτήσει την ΟΥΤΟΠΙΑ υπήρξε πάντοτε η Επικοινωνία, σε συνδυασμό με την Ετερογένεια. Όπως πολύ σωστά εξηγεί η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου: «Το γεωγραφικό ανάγλυφο και οι κλιματικές συντεταγμένες μιας περιοχής συνθέτουν τη βάση πάνω στην οποία πλάθεται η ζωή των ανθρώπων. Οι Έλληνες υπήρξαν και είναι τυχεροί καθώς αναπτύχθηκαν σε μίαν εκπληκτικά ποικιλόμορφη περιοχή και σε μίαν εύκρατη ζώνη κλίματος από τις ευνοϊκότερες της γης. Αυτή είναι η βάση που προικοδότησε στον Ελληνισμό το στοιχείο της ετερογένειας. Αποτελούμενη από πολλά βουνά και κοιλάδες και σε κοντινή απόσταση από τη θάλασσα, με δαντελωτές παραλίες και χιλιάδες νησιά, όλα με μοναδική χλωρίδα και πανίδα που κατοικήθηκαν και κατοικούνται από ετερογενείς ανθρώπους με διαφορετικές δραστηριότητες και επαγγέλματα. Από νομάδες βοσκούς και γεωργούς, ναύτες και ψαράδες και καπετάνιους, τεχνίτες, εμπόρους, επιστήμονες, μουσικούς και καλλιτέχνες, συγγραφείς και ποιητές. Η ποικιλία αυτών των αλληλεπιδράσεων συνέβαλε καταλυτικά στον εμπλουτισμό τής γλώσσας με νοήματα και όρους απαραίτητους για την επικοινωνία και την έκφραση σκέψης και εμπειριών που πηγάζουν από αυτές τις ενέργειες και σχετίζονται με αυτές. Με άλλα λόγια, μια κυριολεκτική απεικόνιση της ουσίας της καθημερινής ζωής».
Ετερογένεια και εξερεύνηση, τόσο βαθιά ριζωμένες στην ιστορία, από την Αρχαία και Κλασσική Ελλάδα έως την Περσική εποχή, όπου η αλληλεπίδραση πολλαπλών πολιτισμών, πόλεων-κρατών σε συνδυασμό με θαλάσσια ταξίδια και εμπόριο, δημιούργησαν χιλιάδες αποικίες στις ακτές της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας. Οι Έλληνες ήρθαν σε επαφή με διαφορετικούς πολιτισμούς στην βόρεια και ανατολική Αφρική και στην Ευρώπη και ανέπτυξαν τρόπους ανταλλαγής προϊόντων. Ο Μέγας Αλέξανδρος αργότερα καθιέρωσε πρακτικές που συνέδεσαν αυτές τις περιοχές και στις οποίες προστέθηκαν κι άλλες περιοχές σε Αίγυπτο, Μέση Ανατολή και Ασία, με εμπορικά δίκτυα και ανταλλαγή πολιτισμικών στοιχείων. Οι ελληνικές πολιτισμικές παραδόσεις που εισήγαγε ο Έλληνας στα μέρη που κατέκτησε, αποτέλεσαν νέες εναλλακτικές για πολιτιστικά επιτεύγματα, μεταξύ αυτών και η εκπαίδευση ελληνικού χαρακτήρα, η οποία απευθύνεται στο σώμα και το νου, η φιλοσοφία, η πολιτική, η καλαισθησία, το θέατρο.
Και σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, το σπουδαιότερο στοιχείο αυτής της εξέλιξης ήταν η ελληνική γλώσσα. Η ελληνική γλώσσα, τόσο πλούσια σε δυνατότητες και περιεχόμενο για επικοινωνία και έκφραση που, όπως ελάχιστες ακόμη γλώσσες μεταξύ των περίπου 6.000 γλωσσών παγκοσμίως, κατάφερε να διατηρηθεί και να υπάρχει χωρίς διακοπή για περισσότερα από 3.500 χρόνια. Μια γλώσσα τόσο άρρηκτα συνδεδεμένη με τον πολιτισμό και την πρόοδο που χρησιμοποιήθηκε και από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία με περηφάνεια, καθώς είχε συνδεθεί με την ανώτερη τάξη. «Οι Κύριοι της Γνώσης και του ευ ζην’».
Εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς ποια θέση κατέχουμε εμείς οι Έλληνες στο σημερινό κόσμο. Ο γνωστός γλωσσολόγος Γεώργιος Μπαμπινιώτης ανησυχεί «ότι η ανθεκτικότητα η οποία χαρακτηρίζει τη μακρά ιστορία του Έλληνα αντιμετωπίζει κίνδυνο διάβρωσης από σωρεία αγγλικών φράσεων που κατακλύζουν πλέον την καθημερινότητά μας».
Όπως αναφέρει ο ίδιος, «στη διάρκεια ενός έτους μόνο, οι Έλληνες χρειάστηκε να βάλουν στο μυαλό και τη γλώσσα τους λέξεις όπως «lockdown», «delivery», «click away»». Γίναμε τώρα λοιπόν «Κύριοι της Ευκολίας και του Εντυπωσιασμού’»; Και τί γίνεται με την ανεπίσημη e-γλώσσα που χρησιμοποιούν καθημερινά οι χρήστες της Γενιάς Ζ; Αποτελεί αυτή η επικοινωνία πλέον την απεικόνιση της ουσίας της ζωής;
Φαντάζομαι το αληθινό ερώτημα είναι το εξής: Τί μας κάνει ευτυχισμένους; Ή μήπως: Ήταν οι άνθρωποι πιο ευτυχισμένοι δυο χιλιάδες χρόνια πριν; Ή ακόμη καλύτερα: Ποιες αξίες είναι απαραίτητες για να γίνουν οι άνθρωποι ευτυχισμένοι και πλήρεις; Είναι η πρόσκαιρη ικανοποίηση που παίρνουμε όταν μας κάνουν «like» ή μήπως τα επιτεύγματά μας που προέρχονται από «πίεση» και «δουλειά»; Ή μήπως πρόκειται για έναν εύθραυστο συνδυασμό όλων αυτών των παραγόντων;
Το χάσμα μεταξύ του χθες και του αύριο έχει μεγαλώσει και πλέον, σε αυτό το σταυροδρόμι, έχουμε και τους δυο δρόμους μπροστά μας. Ο ένας προχωράει μπροστά, ενώ ο άλλος μένει πίσω. Σύντομα όμως ο ένας δρόμος θα βρίσκεται τόσο πολύ μακριά, χωρίς καμία σύνδεση με τον προηγούμενο, που δε θα ξέρουμε ότι υπήρξε κάποτε. Αυτός ο δρόμος, ωστόσο, έχει το ρίσκο μιας επικίνδυνης κατεύθυνσης. Όπως σωστά ανέφερε ο Yuval Noah Harari: «Η ανθρωπότητα έχει ήδη αποκτήσει θεϊκές ικανότητες. Η ψηφιοποίηση παράγει πλέον διαφορετικές κοινωνίες διανόησης και εξουσίας. Ο κίνδυνος να χρησιμοποιήσουμε λανθασμένα αυτή τη δύναμη και να καταλήξουμε σε μια εσωτερική οικολογική καταστροφή, είναι πραγματικός. Μην προσπαθήσετε να σταματήσετε την τεχνολογική πρόοδο. Προσπαθήστε να τρέξετε πιο γρήγορα».
Επομένως, το ερώτημα είναι, ποιος θα γίνει οδηγός μας σε αυτόν τον μαραθώνιο; Η Ελλάδα γιορτάζει σήμερα τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Είναι όντως συναρπαστικό να βλέπεις Έλληνες σε όλο τον κόσμο να συνεχίζουν να συμμετέχουν στις δημοκρατικές διαδικασίες και να προσπαθούν να προωθήσουν τις πολύτιμες αξίες των προγόνων μας, όπως αγάπη και ενότητα, σεβασμό, συμβίωση, πίστη και δόξα, ειρήνη, αυτοθυσία, προσφορά και αφοσίωση στο γενικότερο καλό. Είναι με αυτήν τη βάση αξιών που πρέπει να επαναξιολογήσουμε τις σημερινές προκλήσεις, όπως οι περιβαλλοντικές και ανθρώπινες αδικίες.
Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός αποτελεί μια δυναμική διαδικασία, η οποία θέτει τα κριτήρια για συγκεκριμένα απτά βήματα ως το πλαίσιο που θα μας οδηγήσει στην επίτευξη των φιλοδοξιών μας. Το Όραμα αυτή τη στιγμή σε Παγκόσμια κλίμακα είναι ένας Κόσμος Ανθρώπων με Αξιοπρέπεια εναρμονισμένος με τη Φύση. Ποια οντότητα μπορεί να μας οδηγήσει προς αυτόν το στόχο; Η Silicon Valley δε θα πρέπει να έχει τη δύναμη να μας ορίζει. Η Silicon Valley θα μπορούσε να γίνει ένα εργαλείο προς την επίτευξη του στόχου. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να καθορίσουν αυτό το εγχείρημα και δημοκρατικές διαδικασίες θα πρέπει να λάβουν χώρα με τη συνδρομή επιστημόνων, φιλοσόφων, παιδαγωγών και ακαδημαϊκών σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτή η μεταμόρφωση απαιτεί το παρελθόν να συνδυαστεί με το μέλλον. Τα πανεπιστήμια θα πρέπει να είναι οι κινητήριες δυνάμεις και οι βρεφονηπιακοί σταθμοί και η οικογένεια θα πρέπει να γίνουν οι δυνάμεις εφαρμογής. Και ποια χώρα θα ήταν καλύτερη από τη Σύγχρονη Ελλάδα, να γίνει μπροστάρης για το Απόλυτο «Κάλλος στη Ζωή» που συνδέει τις αρετές της Ανθρώπινης Ψυχής με την καθημερινότητα.
*Η Αναστασία Κωστοπούλου είναι Ελληνοκαναδή επιχειρηματίας και ανεξάρτητη δημοσιογράφος στης οποίας το DNA είναι βαθιά ριζωμένα τα ελληνικά ιδανικά. Είτε συνεισφέρει στη διάσωση του Πάρκου Mount Royal στο Μόντρεαλ είτε μάχεται για τη δημιουργία ανεξάρτητου κοιμητηρίου στην Γλυφάδα (το οποίο τελικά έγινε πραγματικότητα), οι αξίες της εκτιμώνται ιδιαιτέρως.
