Την παλιά συνταγή της συνεργασίας σε θέματα «χαμηλής πολιτικής», για το ροκάνισμα του χρόνου και την αποφυγή αντιμετώπισης του σκληρού πυρήνα των ελληνοτουρκικών, επιλέγουν Αθήνα και Άγκυρα, οριστικοποιώντας και τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες στις 14 Ιουνίου.
Οι Ν. Δένδιας και Μ. Τσαβούσογλου, παρά τη θετική εικόνα που θέλησαν να εκπέμψουν σε ό,τι αφορά την ατζέντα σε θέματα διμερούς συνεργασίας, δεν μπόρεσαν να αποφύγουν τη σκληρή πραγματικότητα των ελληνοτουρκικών, καθώς στη συνάντηση τους μπήκαν στο τραπέζι όλα τα ζητήματα, από το casus belli μέχρι το μειονοτικό και από το Τουρκολιβυκό μέχρι την απειλή από το πυρηνικό εργοστάσιο Ακούγιου και το Κυπριακό.
Και οι δυο πλευρές θέλουν να κερδίσουν χρόνο με τη διαδικασία αυτή, ο οποίος χρόνος όμως δεν είναι ανεξάντλητος, ούτε η διαδικασία αυτή είναι «οχυρωμένη» σε απρόβλεπτες εκτροπές.
Ήταν σαφές ότι οι δυο πλευρές είχαν συμφωνήσει να κρατήσουν χαμηλά τους τόνους και έτσι να προστατεύσουν το κλίμα, καθώς είχαν αναλάβει να ανακοινώσουν και τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν. Πάντως, ο κ. Δένδιας και δημοσίως τόνισε ότι σε ορισμένα από τα σοβαρά ζητήματα παραμένουν «διαμετρικά αντίθετες θέσεις».
Για να μην υπάρξουν αμφιβολίες, διπλωματικές πηγές λίγο μετά τη συνάντηση και ενώ ο τούρκος Υπουργός ήταν ήδη εν πτήσει προς την Άγκυρα, διευκρίνιζαν ποια θέματα μπήκαν στο τραπέζι και πως τοποθετήθηκε η ελληνική πλευρά.
Ο κ. Δένδιας προειδοποίησε, ότι οι διμερείς σχέσεις και οι ευρωτουρκικές σχέσεις είναι αλληλένδετες, απαντώντας στους τουρκικούς ισχυρισμούς ότι η Ευρώπη παρασύρεται από την Ελλάδα και την Κύπρο.
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών χαρακτήρισε απαράδεκτο το casus belli, το μη σεβασμό στο Δίκαιο της Θάλασσας, την παραβίαση της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας σε αέρα και θάλασσα, την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού, την επιθετική ρητορική. Επίσης, απορρίφθηκε ως προκλητική και αδικαιολόγητη η έγερση ζητημάτων που άπτονται της Μουσουλμανικής Μειονότητας στη Θράκη.
Στη διάρκεια της συνάντησης ο κ. Δένδιας επεσήμανε ότι το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο είναι παράνομο και ανυπόστατο, ενώ στο Κυπριακό προειδοποίησε ότι η εμμονή σε προτάσεις εκτός του πλαισίου των αποφάσεων του ΣΑ για Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία συνιστούν παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου.
Από ελληνικής πλευράς τέθηκε και το θέμα των κινδύνων από τον πυρηνικό Σταθμό Ακούγιου, με την τουρκική πλευρά θέλοντας να διασκεδάσει τις ανησυχίες της, να προτείνει την… ενημέρωση από τη ρωσική κατασκευάστρια εταιρία, σχετικά με την αντισεισμική ασφάλεια των εγκαταστάσεων.
Είναι προφανές, ότι τα αντίστοιχα θέματα εθίγησαν και από τουρκικής πλευράς, καθώς η τουρκική ατζέντα είχε προαναγγελθεί. Θέματα όπως η υποβολή απαιτήσεων για τη δήθεν «τουρκική» μειονότητα της Θράκης, ή της μονομερούς ερμηνείας του Διεθνούς Δικαίου, προκάλεσαν συζήτηση και τις απαντήσεις από ελληνικής πλευράς. Ενώ από τον κ. Τσαβούσογλου έγινε αρκετές φορές επίκληση των γνωστών επιχειρημάτων συνοδεία των σχετικών χαρτών και σκαριφημάτων, που χρησιμοποιούνται για να προωθηθεί το Δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας.
Είναι σαφές, ότι στο σκληρό πυρήνα των ελληνοτουρκικών διεξήχθη διάλογος «κωφών». Οι δυο υπουργοί δεν επιχείρησαν καν να ορίσουν τον 63ο γύρο των διερευνητικών επαφών, καθώς στον προηγούμενο γύρο διαπιστώθηκε ότι το χάσμα παραμένει και καταγράφηκε πάντως ότι ο κ. Τσαβούσογλου επέμεινε να αναφέρεται σε «Συμβουλευτικές επαφές», στη γνωστή τακτική της Τουρκίας να αλλοιώσει το χαρακτήρα και το στάτους των συνομιλιών.
Η επιλογή για συνεργασία σε θέματα «χαμηλής πολιτικής» αφήνοντας στην άκρη το σκληρό πυρήνα των ελληνοτουρκικών, δε γίνεται πρώτη φορά. Όμως αυτή η επιλογή έχει συγκεκριμένα όρια και αυτό το έχουν βιώσει αρκετές προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις.
Η προσδοκία είναι ότι αυτή η διαδικασία θα δώσει τουλάχιστον την ευκαιρία για ένα δίαυλο επικοινωνίας, για ένα μηχανισμό διατήρησης χαμηλών τόνων και εκτόνωσης των εντάσεων, μετά από μια διετία που οι δυο χώρες έφθασαν πολύ κοντά σε μια «θερμή» αντιπαράθεση.
Η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στις Βρυξέλλες θα πραγματοποιηθεί σε ένα ιδιαίτερο περιβάλλον. Την ίδια ημέρα, ο τούρκος πρόεδρος θα έχει την πρώτη συνάντηση του με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάιντεν, μια συνάντηση η οποία θα είναι καθοριστική όχι μόνο για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις αλλά και για την ίδια την πολιτική πορεία του Ερντογάν.
Ο κ. Ερντογάν έχει αποδειχθεί πλέον ότι δεν είναι «άτρωτος», αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στο εσωτερικό με την αμφισβήτηση του και την αποκάλυψη σκανδάλων, η τουρκική οικονομία καρκινοβατεί, στην Περιφέρεια έχει κατορθώσει να κάνει μόνο εχθρούς και τροφοδοτεί με τη στάση του την αντιπαλότητα με σημαντικές περιφερειακές δυνάμεις.
Προς το παρόν, η ύπαρξή μιας «ανάπαυλας» με την Ελλάδα εξυπηρετεί και τους δικούς του σχεδιασμούς. Απλώς ο Τ. Ερντογάν ειδικά μετά το 2016 πολύ συχνά πηγαίνει κόντρα και στα δικά του συμφέροντα. Πολύ συχνά δεν υπάρχει λογική στις κινήσεις του. Και κυρίως δεν πρέπει να υπάρχουν ψευδαισθήσεις στους συνομιλητές του…
*Ο Νίκος Μελέτης γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά το 1962. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών της Νομικής Σχολής Αθηνών. Άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος το 1987. Από το 1990 καλύπτει το διπλωματικό ρεπορτάζ, αρχικά στην ΕΡΤ και κατόπιν και στην εφημερίδα «Έθνος». Αρθρογραφεί στο liberal.gr και στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος».
