Ρεπορτάζ: Σπύρος Γκουτζάνης
Με την ομιλία του ο Αντώνης Σαμαράς και – συμπληρωματικά και σε συναντίληψη – ο Κώστας Καραμανλής, κατέρριψαν το ηγεμονικό προφίλ του Κυριάκου Μητσοτάκη, ή ότι είχε απομείνει από αυτό, μετά το 28% των ευρωεκλογών. Οι δύο πρώην πρωθυπουργοί άσκησαν πιο σκληρή κριτική από όση έχει δεχθεί από την αντιπολίτευση στα πέντε χρόνια της κυβέρνησης.
Κώστας Καραμανλής και Αντώνης Σαμαράς αυτή την φορά δεν αρκέστηκαν στα εθνικά θέματα, αλλά επεκτάθηκαν σε όλες τις στρατηγικές επιλογές της κυβέρνησης. Κυρίως, όμως, ο καθένας με τον τρόπο του, στράφηκαν ευθέως κατά της πολιτικής του Κυριάκου Μητσοτάκη, αποδομώντας όλες τις στρατηγικές του επιλογές στην οικονομία και στα εθνικά θέματα. Αμφισβήτησαν, επίσης, την ικανότητά του να αντιληφθεί το πολιτικό τοπίο που διαμορφώθηκε μετά τις ευρωεκλογές.
Ο Κώστας Καραμαλής υπαινικτικά τον ξαναείπε περίπου «ανόητο» όπως είχε κάνει και πριν από δύο χρόνια με αφορμή τις υποκλοπές. Ο Αντώνης Σαμαράς ξεπέρασε τα εσκαμμένα και – όπως σχολίαζε παλιό και έμπειρο κοινοβουλευτικό στέλεχος – «φλερτάρισε με τη διαγραφή», ερώτημα που ετέθη στο πρωθυπουργικό επιτελείο, όπου συζητήθηκε η δέουσα απάντηση από την πλευρά του Μεγάρου Μαξίμου.
Ο καθένας με τον τρόπο του – πιο άμεσα και σκληρά ο Αντώνης Σαμαράς, περισσότερο υπαινικτικά ο Κώστας Καραμάνης – καταλόγισαν στον πρωθυπουργό αλαζονεία, αδυναμία να αντιληφθεί την κοινωνία, συρρίκνωση της παράταξης, αποτυχία στην αντιμετώπιση των καρτέλ και της ακρίβειας, εθνικές προσβολές και υποχωρήσεις. Ο Αντώνης Σαμαράς αμφισβήτησε ακόμη και την πολιτική του για την αντιμετώπιση της ακρίβειας και τα καρτέλ που έχουν σχηματιστεί.
Ειδικά για τα ελληνοτουρκικά, ο Κώστας Καραμανλής τον προειδοποίησε να μη συνεχίσει για τη Χάγη με συνυποσχετικό που παραβιάζει τις πάγιες εθνικές θέσεις. Ο δε Αντώνης Σαμαράς κάλεσε τον πρωθυπουργό ευθέως να αλλάξει την ακολουθούμενη εξωτερική πολιτική και να εγκαταλείψει την ελληνοτουρκική Διακήρυξη. Το Μέγαρο Μαξίμου, πάντως, πέτυχε να αποτρέψει τους περισσότερους βουλευτές και σχεδόν το σύνολο των υπουργών να παραβρεθούν στην εκδήλωση.
Ωστόσο, είναι ενδεικτικό του κοινού αισθήματος που επικρατεί στην κομματική βάση, ότι οι ομιλίες των δύο πρώην πρωθυπουργών διακόπηκαν επανειλημμένως από τα έντονα χειροκροτήματα των παρευρισκόμενων. Ο Κώστας Καραμανλής, όπως και ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης, χειροκροτούσαν δυνατά γελώντας, στις πιο σκληρές ατάκες του Αντώνη Σαμαρά κατά του Κυριάκου Μητσοτάκη. Έκδηλη ήταν η αμηχανία της Ντόρας Μπακογιάννη που άκουγε παγωμένη τη σκληρή κριτική στον πρωθυπουργό αδελφό της.
ΑΠΟΔΟΜΗΣΗ ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ
ΑΠΟ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ – ΣΑΜΑΡΑ
Σε κάθε περίπτωση, η επόμενη ημέρα στην κυβερνητική παράταξη είναι διαφορετική. Οι Αντώνης Σαμαράς και Κώστας Καραμανλής ουσιαστικά δήλωσαν ότι είναι οι θεματοφύλακες της παράταξης και αναφέρθηκαν στη διαχρονική σχέση τους εντός της ΝΔ. Επισημοποίησαν, λοιπόν, με τον πιο ηχηρό τρόπο, ότι η ΝΔ είναι δύο κόμματα σε συσκευασία ενός, και ότι ο ισχυρός πόλος δεν είναι πλέον αυτός του Κυριάκου Μητσοτάκη, παρότι ασκεί την εξουσία.
Στην πραγματικότητα, οι δύο ανέδειξαν το στρατηγικό αδιέξοδο, στο οποίο έχει περιέλθει ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως συνέπεια των επιλογών του. Μετά από την εκδήλωση (η οποία έγινε στο περιθώριο της παρουσίασης του νέου βιβλίου του Μανώλη Κοττάκη με τίτλο «Οι απόρρητοι φάκελοι Καραμανλή»), ο πρωθυπουργός πιέζεται να αλλάξει συνολικά πολιτική, δηλαδή να εγκαταλείψει τα νέο-φιλελεύθερα και δικαιωματιστικά ανοίγματα και να επαναπροσδιορίσει την κυβερνητική του στρατηγική σε όλο το φάσμα, προκειμένου να μη χάσει εντελώς την επαφή με την βάση του κόμματος.
Προφανώς, ούτε ο πιο σκληρός Αντώνης Σαμαράς έθεσε ευθέως θέμα ηγεσίας, αλλά αυτό ετέθη εκ των πραγμάτων από την ένταση και έκταση της κριτικής που άσκησε. Πάντως, του ζητήθηκε εμμέσως πλην σαφώς, να πάψει να διαχειρίζεται τη χώρα με βάση τις δικές του ιδεοληψίες και τη διαπλοκή του με ολιγοπώλια. Μέχρι στιγμής, ο πρωθυπουργός έχει ακολουθήσει μία ηγεμονική πολιτική όπου δεν αναγνωρίζει λάθη, δε ζητά συγγνώμη και δεν ανασκευάζει. Αναζητά πάντα εξιλαστήρια θύματα και εκμεταλλεύεται κάθε κρίση σαν ευκαιρία για να επιμείνει στις επιλογές του, πολιτικές και οικονομικές. Οι δύο πρώην πρωθυπουργοί εν ολίγοις είπαν στον Κυριάκο Μητσοτάκη, ότι θα πρέπει να κάνει στροφή 180 μοιρών – πράγμα που εάν συμβεί θα μετατραπεί σε πρωθυπουργό υπό επιτροπεία – για να αποφύγει την περαιτέρω κριτική και απονομιμοποίηση.
Η εσωκομματική αποδόμηση προκαλεί εκ των πραγμάτων και πολιτική αποσταθεροποίηση, όσο κι αν ο Κυριάκος Μητσοτάκης ευνοείται εξ αντιδιαστολής από τα οξύτατα προβλήματα στην Αριστερά και στην Κεντροαριστερά. Είναι βέβαιο ότι η αποδόμηση που του επεφύλαξαν οι δύο πρώην πρωθυπουργοί θα αποτυπωθεί και στις δημοσκοπήσεις του προσεχούς διαστήματος. Αν κρίνουμε από το «ουδέν σχόλιον» του Μεγάρου Μαξίμου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν προτίθεται σ’ αυτή τη φάση τουλάχιστον να διαγράψει τον Αντώνη Σαμαρά, γεγονός, όμως, που εκ των πραγμάτων νομιμοποιεί την κριτική και την αμφισβήτηση πτυχών της κυβερνητικής πολιτικής και από άλλους γαλάζιους βουλευτές.
ΑΓΝΟΗΣΕ ΠΑΝΤΕΛΩΣ ΤΙΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ
Παρόλα αυτά, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δίνει την εντύπωση ότι… δεν κατάλαβε τίποτα: Όλα καλά, συνεχίζω τις μεταρρυθμίσεις και τη διεύρυνση, είναι η απάντηση του πρωθυπουργού στη αποδόμηση των Καραμανλή και Σαμαρά.
Με την τοποθέτησή του στο συνέδριο του Economist την αμέσως επόμενη ημέρα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιβεβαίωσε ότι δε σκοπεύει να αλλάξει κάτι στην πολιτική του στρατηγική, αδιαφορώντας για το 28% των ευρωεκλογών και παραβλέποντας την έντονη κριτική που του ασκήθηκε από τους δύο πρώην πρωθυπουργούς, Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή, που εκφράζουν ένα σημαντικό τμήμα της κομματικής βάσης της ΝΔ.
«Το ένα συμπέρασμα των ευρωεκλογών είναι ότι η ΝΔ παραμένει η κυρίαρχη δύναμη, με ποσοστό υπερδιπλάσιο του δεύτερου κόμματος», ανέφερε ο πρωθυπουργός. Παραδέχθηκε ότι «η ΝΔ δεν έφτασε το στόχο του 33% που είχε θέσει και πρόσθεσε ότι αυτό οφείλεται σε διάφορους λόγους που τους παίρνω σοβαρά». Εκτίμησε ότι «οι πολίτες κυρίως έστειλαν μήνυμα για το κόστος ζωής, αλλά οι ευρωεκλογές δεν άλλαξαν τη βασική πολιτική δυναμική».
Επανήλθε στο επιχείρημα του 41% και είπε ότι θα εξαντλήσει την τετραετία: «Δείξαμε ότι έχουμε ένα κεντροδεξιό κόμμα που έχει μία ευρεία απήχηση και μπορεί να φέρει μαζί ανθρώπους κεντροδεξιούς και κεντρώους προοδευτικούς. Η ΝΔ έχει μία ισχυρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία και εντολή τεσσάρων ετών. Έχουμε τρία χρόνια ακόμη μπροστά μας. Δε θα γίνουν πρόωρες εκλογές. Οι εθνικές εκλογές θα γίνουν το 2027. Είμαι κατηγορηματικός σε αυτό». Επανέλαβε ότι θα συνεχίσει την ίδια κυβερνητική πολιτική: «Είμαι αφοσιωμένος μεταρρυθμιστής. Και αν οι μεταρρυθμίσεις προκαλούν αντιδράσεις καμία φορά, αυτή είναι η φύση τους. Το μήνυμα ήταν να επιταχύνουμε τη δουλειά και να κάνουμε ό,τι είπαμε ότι θα κάνουμε, γιατί αυτός ήταν ο λόγος που εκλεγήκαμε».
ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΔΕ Ο ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ
Στην Ευρώπη ο κ. Μητσοτάκης δεν είδε άνοδο της Ακροδεξιάς ή στροφή της ΕΕ προς τα Δεξιά, ενώ επέμεινε στην επανεκλογή της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν και μία γρήγορη συμφωνία για το μοίρασμα των υπόλοιπων θέσεων στην Κομισιόν: «Εάν κοιτάξετε τα μαθηματικά της Ευρωβουλής είναι ξεκάθαρο ότι το ευρωπαϊκό Κέντρο, όπως εκπροσωπείται από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, τους Σοσιαλιστές και τους Φιλελεύθερους, έχει μία άνετη πλειοψηφία. Και είναι η μόνη λειτουργική πλειοψηφία. Γι’ αυτό και οι συζητήσεις για τις κύριες θέσεις γίνονται μεταξύ των τριών αυτών κομμάτων», ανέφερε ο πρωθυπουργός.
«Είναι σημαντικό να διατηρήσουμε αυτή τη λειτουργική πλειοψηφία και να εξασφαλίσουμε την εκλογή προέδρου Κομισιόν. Η προσδοκία μου ότι αυτό θα συμβεί και η ΕΕ να αρχίσει τη δουλειά και να φέρει αποτελέσματα στους πυλώνες της νέας ευρωπαϊκής πολιτικής». Σημείωσε επίσης ότι «είναι σημαντικό να κλείσουν και όλες οι υπόλοιπες θέσεις στην Κομισιόν σχετικά γρήγορα».
Από την όλη του τοποθέτηση ο Μητσοτάκης επιβεβαίωσε την κριτική του Κώστα Καραμανλή στο Πολεμικό Μουσείο, ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες – και ο Έλληνας πρωθυπουργός μεταξύ αυτών – δεν κατάλαβαν τίποτε από το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών. Είπε ο κ. Καραμανλής: «Το πρώτο μέλημα στα Ευρωπαϊκά κέντρα αποφάσεων ήταν η αγωνία κατ’ αρχήν και η μερική ανακούφιση ότι μπορούν να επιβάλλουν τις επιλογές τους. Ότι ο συσχετισμός δυνάμεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τούς επιτρέπει κατά πάσα πιθανότητα να εμείνουν στις προτιμήσεις τους. Ότι βγαίνουν δηλαδή οι αριθμοί! Αντί το σοκ να τους αφυπνίσει, η προτεραιότητά τους είναι μη τυχόν και δεν μπορούν να επιβάλλουν τις εκ των προτέρων προκαθορισμένες αποφάσεις τους».
