Τα «μυστικά της κάλπης» υπό τη βαριά σκιά που ρίχνει στο πολιτικό σκηνικό η τραγωδία των Τεμπών, προσπαθούν να ανιχνεύσουν τα κομματικά επιτελεία, καθώς η χώρα, μετά την ακύρωση του σχεδιασμού για εκλογές στις 9 Απριλίου, εισέρχεται σε μια δίμηνη και πλέον προεκλογική περίοδο, με καταληκτική ημερομηνία της αναμέτρησης με απλή αναλογική τη 14η ή την 21η Μαΐου.
ΚΩΣΤΗΣ Π. ΠΑΠΑΔΙΟΧΟΣ
© Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Άπαντες σχεδόν, σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση, συνομολογούν πως στον απόηχο της πολύνεκρης τραγωδίας βεβαιότητες δεν υφίστανται, τουλάχιστον στην παρούσα φάση: στην κοινωνία μετά το σοκ από το περιστατικό στα Τέμπη επικρατεί οργή, ενώ η «φωτογραφία της στιγμής» που αποτυπώνουν οι δημοσκοπήσεις, οι οποίες βλέπουν το φως της δημοσιότητας, κρίνεται εξαιρετικά επισφαλής. Όμως, υπάρχουν έξι κρίσιμα ερωτήματα, η απάντηση στα οποία θα διαμορφώσει και το πλαίσιο από το οποίο θα προκύψει το τελικό εκλογικό αποτέλεσμα. Ποια είναι αυτά:
- Θα μονοπωλήσει την προεκλογική ατζέντα η τραγωδία των Τεμπών ή η πολιτική αντιπαράθεση θα επεκταθεί και σε άλλα πεδία ευνοϊκότερα για τη Ν.Δ.;
Είναι σαφές, πως η επικαιρότητα γύρω από τα μεγάλα ελλείμματα στην ασφάλεια των σιδηροδρόμων σταδιακά θα αρχίσει να υποχωρεί. Όμως, τα κόμματα της αντιπολίτευσης αναμένεται να επιχειρήσουν, με αφορμή το δυστύχημα, να αμφισβητήσουν συνολικά τη διαχειριστική επάρκεια της διακυβέρνησης Μητσοτάκη, με μια ευρύτερη επίθεση στο αφήγημα του επιτελικού κράτους. Ως εκ τούτου, το ερώτημα είναι πόσο αποτελεσματική θα είναι η επιχειρηματολογία του Μεγάρου Μαξίμου, ότι παρά τις αυταπόδεικτες αστοχίες στην υπόθεση των Τεμπών, κατά την περασμένη τετραετία υπήρξαν σημαντικές παρεμβάσεις στην κατεύθυνση εκσυγχρονισμού του κράτους. Και δεύτερον, κατά πόσον η προεκλογική αντιπαράθεση θα επεκταθεί σε τομείς στους οποίους η Ν.Δ. εμφανίζεται να έχει συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του ΣΥΡΙΖΑ, όπως η οικονομία, τα εθνικά θέματα και η ασφάλεια. - Από το δυστύχημα θα έχει κόστος μόνο η Ν.Δ.; Θα είναι σε θέση ο ΣΥΡΙΖΑ να καρπωθεί την όποια φθορά του κυβερνώντος κόμματος;
Παρότι η σχετική πρόγνωση είναι πρόωρη και επισφαλής, στα κομματικά επιτελεία κυριαρχεί η αίσθηση πως με την «αφομοίωση» των παραμέτρων του δυστυχήματος και την πρόοδο των εργασιών της Δικαιοσύνης και της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, θα προκύψει μια εικόνα διαχρονικών πολιτικών ευθυνών για την τραγική υστέρηση στην εισαγωγή του συστήματος τηλεδιοίκησης και ευρύτερα στο πεδίο της ασφάλειας των σιδηροδρόμων. Υπό το ανωτέρω πρίσμα λέγεται πως δύσκολα ο ΣΥΡΙΖΑ, που είχε την ευθύνη διακυβέρνησης της χώρας την περίοδο 2015-19, θα μπορέσει να καταγράψει εκλογικά κέρδη, ενώ ορισμένοι προσθέτουν πως το ίδιο μπορεί να ισχύσει – έστω σε μικρότερο βαθμό – και για το ΠΑΣΟΚ. Παράλληλα, η μεγάλη δημοσκοπική υπεροχή που διέθετε η Ν.Δ. έναντι των άλλων κομμάτων τής αφήνει περιθώρια να διαχειριστεί τα νέα δεδομένα. Το ερώτημα είναι, κατά πόσο θα αποδειχθούν στενά ή όχι για τη Ν.Δ., σε συνδυασμό φυσικά με την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης που θα κάνει. - Θα προκαλέσει η τραγωδία των Τεμπών ένα ισχυρό αντισυστημικό ρεύμα και κατά πόσο θα εκφραστεί αυτό εκλογικά;
Με το υφιστάμενο κύμα οργής και «ταύτισης» με τα θύματα και τις οικογένειές τους, ουδείς μπορεί να αποκλείσει μια τέτοια εξέλιξη. Πόσο μάλλον μετά την έντονη ευαισθητοποίηση των νέων και τις μεγάλες συγκεντρώσεις της Τετάρτης 8 Μαρτίου σε όλη την Ελλάδα. Πάντως, στο Μέγαρο Μαξίμου σημειώνουν πως είναι δύσκολο «να επαναληφθεί το 2012». Τότε, προσθέτουν, μεγάλη μερίδα πολιτών είδε να ανατρέπεται πλήρως το οικονομικό της status, ενώ τώρα η όποια αντίδραση, παρότι απόλυτα δικαιολογημένη, είναι κυρίως συναισθηματική. Σημειώνεται πως η Ελλάδα έχει περάσει πρόσφατα από την εμπειρία της «οργής» και έχει υποστεί τα αδιέξοδα στα οποία ο θυμός οδηγεί. Επίσης, παρότι είναι πιθανή η εκλογική ενίσχυση των κομμάτων στα άκρα του πολιτικού φάσματος, θα πρέπει να επισημανθεί πως με το νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα, το μόρφωμα Κασιδιάρη και η Χρυσή Αυγή πιθανότατα δε θα έχουν δικαίωμα συμμετοχής στις επερχόμενες εκλογές. Τέλος, ερώτημα αποτελεί εάν το αναμενόμενο «σκληρό ροκ» από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ στην τελική ευθεία προς τις κάλπες, μπορεί να οδηγήσει σε μια συνολικότερη απαξίωση των κομμάτων. Πάντως, από την Κουμουνδούρου τονίζεται πως οι πρώτες δημοσκοπήσεις δείχνουν εικόνα σταθερότητας των ποσοστών για ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ, που αν επιβεβαιωθεί, περιορίζει τις δεξαμενές για τη λεγόμενη αντισυστημική ψήφο. - Θα έχουν κέρδη τα μικρότερα κόμματα;
Οι πρώτες δημοσκοπήσεις, πέραν της αύξησης των αναποφάσιστων – που προέρχονται από τη Ν.Δ. – καταγράφουν ενίσχυση του ΚΚΕ, της Ελληνικής Λύσης και του ΜέΡΑ25. Παρότι η προεκλογική περίοδος θα είναι μακρά και δεδομένα όχι «ευθύγραμμη», πολλοί προεξοφλούν πως τα τρία μικρότερα κόμματα και ενδεχομένως το ΠΑΣΟΚ θα αυξήσουν τα ποσοστά τους, καθώς μάλιστα οι πρώτες κάλπες, του Μαΐου, θα διεξαχθούν με σύστημα απλής αναλογικής. Πάντως, κρίσιμη θεωρείται κυρίως η επίδοση που θα καταγράψει το κόμμα του Γ. Βαρουφάκη, το οποίο το προηγούμενο διάστημα οι περισσότεροι εκτιμούσαν πως θα βρεθεί εκτός Βουλής. Η προοπτική το ΜέΡΑ25 να περάσει το κατώφλι του 3% έχει ευρύτερη σημασία, γιατί συνεπάγεται αύξηση του πήχη της αυτοδυναμίας για τη Ν.Δ. - Πώς θα επηρεάσει το γεγονός ότι η χώρα οδεύει κατά πάσα βεβαιότητα σε μια διπλή εκλογική αναμέτρηση, αρχικά το Μάιο με απλή αναλογική και εν συνεχεία – το πιθανότερο – στις 2 Ιουλίου με το νέο εκλογικό νόμο;
Το ευνοϊκό για την κυβέρνηση σενάριο θα είναι οι πρώτες κάλπες να λειτουργήσουν «εκτονωτικά» για την όποια δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων και στη δεύτερη να ενεργοποιηθούν τα αντανακλαστικά για πολιτική σταθερότητα, δίνοντας στη Ν.Δ. το πρόσθετο ποσοστό που θα απαιτείται προκειμένου να επιτύχει το στόχο του σχηματισμού αυτοδύναμης κυβέρνησης. Στον αντίποδα, υπάρχει ο κίνδυνος, εάν στις πρώτες κάλπες επικρατήσει η χαλαρή ψήφος ή η ψήφος διαμαρτυρίας, να προκύψει ένα εκλογικό αποτέλεσμα (π.χ. ένα ποσοστό «καθαρά» κάτω του 32%) που θα ακυρώνει την προσδοκία αυτοδυναμίας της Ν.Δ. στη δεύτερη εκλογική αναμέτρηση. Μάλιστα ορισμένοι επισημαίνουν και ένα παράδοξο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο η Ν.Δ. μπορεί να είναι μακριά από την αυτοδυναμία, αλλά να μην είναι δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ από τις πρώτες εκλογές, καθώς τα δύο κόμματα δε θα συγκεντρώνουν αθροιστικά το απαιτούμενο 45% έως 47% του εκλογικού σώματος. - Πώς θα επηρεάσει η τραγωδία των Τεμπών την εικόνα του κ. Μητσοτάκη, που αποτελεί διαχρονικά το ισχυρό χαρτί της Ν.Δ.;
Στο Μέγαρο Μαξίμου τονίζουν πως κάποιες ρωγμές στη δημοτικότητα του πρωθυπουργού είναι αναμενόμενες και υπάρχει η δυνατότητα να «καλυφθούν» μέχρι την ημέρα της κάλπης, ενώ υπερέχει σταθερά έναντι του Αλέξη Τσίπρα. Σε κάθε περίπτωση, προσθέτουν, δεν είναι δυνατόν στην τελική ευθεία προς τις εκλογές να μην τεθεί το δίλημμα «Μητσοτάκης ή Τσίπρας». Στο ανωτέρω πλαίσιο μάλιστα κυβερνητικά στελέχη σημειώνουν, πως ορθώς ο πρωθυπουργός ανέλαβε την ευθύνη που του αναλογούσε και ζήτησε συγγνώμη για την τραγωδία στα Τέμπη, αλλά πλέον επιβάλλεται σταδιακά να περάσει στην αντεπίθεση σε όλα τα επίπεδα και να μεταδώσει ότι εκείνος είναι που έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων στην πολιτική σκακιέρα.
Τέλος, μια παράμετρος που έχει σημασία είναι πως σύμφωνα με στελέχη του ΠΑΣΟΚ, η τραγωδία των Τεμπών ενισχύει την επιχειρηματολογία του Νίκου Ανδρουλάκη, πως δεν είναι δυνατός ο σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας με τον κ. Μητσοτάκη πρωθυπουργό.
