Ένα νέο, θανάσιμο κύμα συνθετικών οπιοειδών σαρώνει τον Καναδά. Πρόκειται για τις ουσίες nitazenes, ένα χημικό φάσμα ναρκωτικών, που φτάνουν στη χώρα μας κρυμμένα μέσα σε κονσόλες PlayStation, μπάλες μπάσκετ, ακόμα και σε τσαγιέρες – και είναι έως και 40 φορές πιο ισχυρά από τη φεντανύλη. Η δραματική αύξηση των θανάτων, οι ανοικτές διαδικτυακές πωλήσεις και η εμπλοκή διεθνών εγκληματικών κυκλωμάτων, συνθέτουν ένα φρικιαστικό παζλ που απειλεί εκατοντάδες ζωές.
Σύμφωνα με αποκλειστική έρευνα του CBC και των δημοσιογράφων Eric Szeto, Jordan Pearson και Ivan Angelovski, οι nitazenes διαφημίζονται ανοιχτά στο LinkedIn, στο X (πρώην Twitter), ακόμα και σε ιστότοπους ηλεκτρονικού εμπορίου από την Ινδία. Πολλές αγγελίες κατέβηκαν μετά την έρευνα, αλλά το μήνυμα είναι σαφές: τα δίκτυα διακίνησης δεν κρύβονται πλέον στις σκιές – πωλούν ανοιχτά, με πλήρη επίγνωση της θανατηφόρας ισχύος του προϊόντος τους.
Ο δημοσιογράφος του CBC επικοινώνησε μυστικά με έναν από τους εμπόρους, ο οποίος εμφανίστηκε με το ψευδώνυμο Kim. Με καθαρή ειλικρίνεια, παραδέχεται ότι διακινεί κοκαΐνη, μεθαμφεταμίνη, MDMA και φυσικά nitazenes. Όταν ρωτήθηκε αν γνωρίζει ότι η ουσία μπορεί να σκοτώσει, απάντησε κυνικά: «Αυτό είναι το παιχνίδι».
Τα nitazenes δεν έχουν εγκριθεί ποτέ για ιατρική χρήση και κατατάσσονται στην Κατηγορία 1 σύμφωνα με τον Καναδικό Νόμο για τα Ελεγχόμενα Φάρμακα και Ουσίες. Παρ’ όλα αυτά, ξεπροβάλλουν ολοένα και συχνότερα σε επιδρομές της αστυνομίας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις δύο εργαστηριακές επιχειρήσεις στο Κεμπέκ το 2024, όπου κατασχέθηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο ψευδείς ταμπλέτες οξυκωδόνης, οι οποίες περιείχαν στην πραγματικότητα protonitazepyne, ένα παράγωγο της nitazene.
Σύμφωνα με δεδομένα που παρουσιάστηκαν από ιατροδικαστικές υπηρεσίες σε όλες τις επαρχίες, οι θάνατοι που σχετίζονται με nitazenes προσεγγίζουν τους 400 – από το 2021 έως σήμερα. Ο πραγματικός αριθμός ενδέχεται να είναι ακόμη μεγαλύτερος, καθώς η ανίχνευση της ουσίας απαιτεί ειδικές τοξικολογικές εξετάσεις, οι οποίες δεν είναι πάντα διαθέσιμες ή επαρκώς χρηματοδοτούμενες. Όπως εξηγεί η ειδική τοξικολόγος Donna Papsun από το NMS Labs: «Αν δεν το αναζητάς, δε θα το βρεις».
Μια από τις πιο σπαρακτικές ιστορίες που έφερε στο φως η έρευνα είναι αυτή του 15χρονου Mathis από το Μόντρεαλ, ο οποίος πέθανε αφού κατανάλωσε χάπια που πίστευε ότι ήταν απλώς οξυκωδόνη. Ο πατέρας του, Christian Boivin, δήλωσε συγκλονισμένος: «Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν συνείδηση. Είναι κακοί και τους ενδιαφέρει μόνο το χρήμα».
Αλλά πώς μπαίνουν αυτές οι ουσίες στη χώρα; Οι διακινητές αποκάλυψαν λεπτομερώς τη μεθοδολογία τους: παραποιούν ετικέτες, κρύβουν τα ναρκωτικά μέσα σε κονσόλες PlayStation 5, ξεφουσκωμένες μπάλες, συσκευασίες κινεζικών βοτάνων και τις αποστέλλουν με εταιρείες ταχυμεταφορών. Ένας από τους εμπόρους υποστήριξε ότι θα μπορούσε να παραδώσει nitazenes αυθημερόν από το Ντιτρόιτ στο Ουίνσορ.
Οι αγγελίες που εντοπίστηκαν περιλάμβαναν σκληρές και δύσκολες να ιδωθούν φωτογραφίες με σκόνες και πλήρη στοιχεία επικοινωνίας. Αν και πολλές από τις πλατφόρμες –όπως το Adobe Behance, το LinkedIn και το Reddit– αφαίρεσαν το περιεχόμενο τους μετά το σάλο που δημιουργήθηκε, άλλες (όπως το X) παρέμειναν αδρανείς. Ακόμη και η Google δήλωσε ότι αφαιρεί περιεχόμενο μόνο μετά από έγκυρα νομικά αιτήματα.
Η γεωγραφική έκταση των διακινητών είναι εντυπωσιακή – Κίνα, Ινδία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ και Φιλιππίνες. Σε μυστική κλήση, εκπρόσωπος εταιρείας με έδρα στη Σαγκάη παραδέχτηκε ότι η διεύθυνση είναι ψεύτικη, διότι είναι «πολύ επικίνδυνο να πουλάς στην Κίνα». Η παράνομη επιχείρηση χρειάζεται ψεύτικη νομιμότητα για να μην εντοπίζεται από τις αρχές.
Ένας άλλος έμπορος από την Ινδία εξήγησε, ότι η μεταφορά nitazenes από την Κίνα έχει δυσκολέψει λόγω των αμερικανικών δασμών και ότι πλέον χρησιμοποιούν την Ινδία ως κύριο διαμετακομιστικό κόμβο. Σαν να πρόκειται για ένα τυπικό παγκόσμιο εμπόριο, όπου όμως το «προϊόν» σκοτώνει.
Οι θάνατοι στην Αλμπέρτα είναι οι περισσότεροι (121), ενώ ακολουθούν το Κεμπέκ με 91 και η Βρετανική Κολομβία με 81. «Ανησυχούμε ότι η απειλή αυτή θα συνεχίσει να αυξάνεται», δήλωσε ο Dan Anson, Διευθυντής Πληροφοριών και Ερευνών της Υπηρεσίας Συνοριακής Φύλαξης του Καναδά.
Σε απάντηση των αποκαλύψεων, ο Καναδός συντονιστής για το φαινόμενο της φεντανύλης, Kevin Brosseau, δήλωσε ότι η «εμφάνιση των nitazenes και άλλων εξαιρετικά ισχυρών συνθετικών οπιοειδών είναι κάτι που με ανησυχεί βαθύτατα και το αντιμετωπίζω με σοβαρότητα». Ανέφερε επίσης το νέο νομοσχέδιο C-2, το οποίο ενισχύει τις εξουσίες του Καναδικού Ταχυδρομείου και της αστυνομίας να ανοίγουν ύποπτα δέματα. Αν και αναγκαίο για πολλούς, το μέτρο αντιμετωπίζει κριτική από οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ως υπέρμετρη διεύρυνση της κρατικής επιτήρησης.
Το εμπόριο θανάτου των nitazenes αποδεικνύει ότι οι διακινητές είναι διατεθειμένοι να ξεπεράσουν κάθε όριο. Αξιοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα, εκμεταλλεύονται τα κενά του συστήματος και δε διστάζουν να βάλουν στο στόχαστρο ανήλικους και ευάλωτους χρήστες. Και το τίμημα; Εκατοντάδες ζωές που χάνονται χωρίς λόγο.
Η ανάγκη για παγκόσμια συνεργασία, αυστηρότερη νομοθεσία, καλύτερο εντοπισμό και πρόληψη, δεν είναι πια πολυτέλεια. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου.
