Όσοι έχουν περπατήσει την οδό Σαιντ-Κάθριν τις περασμένες δεκαετίες, θυμούνται μια εικόνα διαφορετική από τη σημερινή. Βιτρίνες φωτισμένες, μεγάλα πολυκαταστήματα γεμάτα κόσμο, σινεμά και θέατρα που έσφυζαν από ζωή. Το κέντρο του Μόντρεαλ ήταν η καρδιά της πόλης, το σημείο όπου χτυπούσε ο παλμός της οικονομίας και της κοινωνίας.
Σήμερα, όμως, πολλοί κάτοικοι και επιχειρηματίες μιλούν για μια πραγματικότητα πιο σκληρή. Οι αριθμοί το επιβεβαιώνουν: οι αξίες των εμπορικών ακινήτων στο κέντρο έπεσαν κατά περίπου 15% το 2025, σύμφωνα με τις επίσημες εκτιμήσεις. Αυτό δεν είναι μια απλή στατιστική· σημαίνει λιγότερα έσοδα για το Δήμο, χαμηλότερη εμπιστοσύνη των επενδυτών, και κυρίως ένα κέντρο που δείχνει να έχει χάσει μέρος της ζωντάνιας του.
Ασφάλεια και καθημερινότητα: Η ανησυχία δεν αφορά μόνο τους αριθμούς. Ένα βράδυ στην πλατεία Émilie-Gamelin ή μια βόλτα γύρω από το σταθμό Berri-UQAM αρκούν, για να καταλάβει κανείς τι εννοούν οι πολίτες όταν μιλούν για «πρόβλημα ασφάλειας». Αύξηση της τοξικομανίας, περισσότεροι άστεγοι, κρίσεις ψυχικής υγείας που εκδηλώνονται μπροστά στα μάτια περαστικών. Όλα αυτά δημιουργούν μια ατμόσφαιρα ανασφάλειας, που διώχνει όχι μόνο τους πελάτες αλλά και τους ίδιους τους εργαζόμενους από το κέντρο. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, αρκετοί έμποροι και εστιάτορες του κέντρου δηλώνουν ότι οι πελάτες τους προτιμούν πλέον τα εμπορικά κέντρα των προαστίων, ακριβώς επειδή αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια εκεί.
Άδεια γραφεία, χαμένα έσοδα: Η πανδημία άφησε βαθύ αποτύπωμα. Τα γραφεία που κάποτε φιλοξενούσαν χιλιάδες υπαλλήλους μένουν άδεια. Το ποσοστό κενών χώρων γραφείων φτάνει πλέον το 20%, από τα υψηλότερα που έχει δει ποτέ η πόλη. Κι όταν ένα κτίριο μένει άδειο, δε χάνει μόνο ο ιδιοκτήτης· χάνει και η γειτονιά γύρω του, με λιγότερη κίνηση, λιγότερη κατανάλωση, λιγότερη ζωή. Οι ειδικοί προειδοποιούν, ότι ο Δήμος ενδέχεται να χάσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε φορολογικά έσοδα τα επόμενα χρόνια, αν συνεχιστεί αυτή η πτωτική πορεία στις αξίες των ακινήτων. Αυτό σημαίνει λιγότερα χρήματα για υπηρεσίες, υποδομές και κοινωνικά προγράμματα.
Επενδυτές σε αναμονή: Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, οι επενδυτές κρατούν μικρό καλάθι. Οι εμπορικές συναλλαγές ακινήτων έχουν πέσει θεαματικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Η αβεβαιότητα για τη δημόσια ασφάλεια και οι αυξήσεις στη φορολογία κάνουν πολλούς να διστάζουν. «Γιατί να ρισκάρω στο κέντρο, όταν μπορώ να πάω σε μια πιο ήσυχη περιοχή με καλύτερες αποδόσεις;» είναι το σκεπτικό που ακούγεται συχνά.
Μια πόλη με δύο πρόσωπα: Κι όμως, την ίδια στιγμή που το κέντρο μαραζώνει, οι συνοικίες γύρω του δείχνουν αντοχή. Η αγορά κατοικίας στο Μόντρεαλ παραμένει δυνατή· οι πωλήσεις και οι τιμές ανεβαίνουν, σε γειτονιές όπως το Rosemont ή το Villeray. Αυτό σημαίνει ότι η πόλη συνολικά δεν είναι σε πτώση. Το πρόβλημα είναι εντοπισμένο κυρίως στο κέντρο, εκεί όπου οι πιέσεις συσσωρεύτηκαν περισσότερο.
Υπάρχει ελπίδα;: Η εικόνα δεν είναι μονοδιάστατη. Σε σύγχρονα κτίρια υψηλής ποιότητας, οι εταιρείες εξακολουθούν να μισθώνουν χώρους, έστω και με χαμηλότερα ενοίκια. Εκδηλώσεις, φεστιβάλ και πολιτιστικές δραστηριότητες φέρνουν ακόμα κόσμο, δείχνοντας ότι το κέντρο μπορεί να ανακάμψει αν του δοθούν οι σωστές ευκαιρίες. Το ζητούμενο είναι δράση. Οι ειδικοί μιλούν για ανάγκη συντονισμού: περισσότερη αστυνόμευση και κοινωνική στήριξη στους δρόμους, επενδύσεις σε καθαρούς και φιλόξενους δημόσιους χώρους, βελτίωση των μεταφορών και ανακαίνιση των παλιών κτιρίων ώστε να ανταγωνιστούν τα νεότερα.
Η ιστορική μνήμη και το μέλλον: Το Μόντρεαλ δεν είναι η πρώτη φορά που περνά δυσκολίες. Οι παλιότεροι θυμούνται τις δεκαετίες ’70 και ’80, όταν το κέντρο έχασε εταιρείες και κεφάλαια προς το Τορόντο. Κι όμως, το κέντρο ξαναζωντάνεψε. Αυτό δίνει ελπίδα ότι και σήμερα, με σωστό σχεδιασμό, μπορεί να βρει νέα ταυτότητα.
Γιατί, τελικά, μια πόλη δε μετριέται μόνο με αριθμούς. Μετριέται με τους ανθρώπους της, με τη ζωή στους δρόμους της, με τη διάθεση να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της. Και το Μόντρεαλ, με την πολυπολιτισμική του ψυχή και την ανθεκτικότητα των κατοίκων του, δύσκολα θα αφήσει το κέντρο του να σβήσει.
