Αν η Ελλάδα υποβάλει στην Ε.Ε. Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, τότε λύνονται αυτομάτως και πολλά από τα προβλήματα που προκαλεί η Τουρκία στους τομείς που συμπεριλαμβάνονται σ’ αυτόν
Γράφει ο Σάββας Καλεντερίδης*
Ας εξετάσουμε σε αυτό το άρθρο μας το θέμα του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού και της υποθήκευσης της εξωτερικής μας πολιτικής με τη Διακήρυξη των Αθηνών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε την Οδηγία 2014/89/Ε.Ε. από τις 23 Ιουλίου 2014, με βάση την οποία ελληνική κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να υλοποιήσει το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό για τα θαλάσσια ύδατα στα οποία ασκεί κυριαρχία ή έχει κυριαρχικά δικαιώματα ή ασκεί δικαιοδοσία σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Η προθεσμία για την κατάθεση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) έληξε την 31η Μαρτίου 2021 και δόθηκε παράταση ενός έτους μέχρι το Μάρτιο του 2022, λόγω του κορωνοϊού.
Το περίεργο είναι, ότι ενώ ακόμα και η Κύπρος έχει καταθέσει Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, η Ελλάδα αργεί να το πράξει, με αποτέλεσμα να παραπεμφθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπου θα της επιβληθεί επαναλαμβανόμενο πρόστιμο μέχρις ότου υλοποιήσει την οδηγία.
Μερικές φορές στην πορεία ενός κράτους στην Ιστορία έρχεται ένα τυχαίο γεγονός, για να αποκαλύψει τη γύμνια και την ανυπαρξία πολιτικής σε ορισμένους τομείς. Εν προκειμένω, η Ελλάδα αυτοϋπονομεύθηκε, αφού δεν επεξέτεινε τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια, όπως δικαιούται, αφήνοντας έτσι χώρο στην Τουρκία να ξεδιπλώνει τις διεκδικήσεις της, να γκριζάρει περιοχές, που αν είχαμε επεκτείνει τα χωρικά μας ύδατα στα 12 μίλια, θα ήταν μέρος της κυριαρχίας της Ελλάδας.
ΑΥΤΟΠΑΓΙΔΕΥΣΗ
Η στάση αυτή της Ελλάδας οδήγησε τη χώρα μας στην αυτοπαγίδευση, να μην μπορεί να κάνει Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και να παραπέμπεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, πλήττοντας έτσι το διεθνές κύρος της χώρας.
Να σημειωθεί ότι η σχετική οδηγία της Ε.Ε. αναφέρει: «Η υψηλή και ταχέως αυξανόμενη ζήτηση για θαλάσσιο χώρο για διαφορετικούς σκοπούς, όπως οι εγκαταστάσεις για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η εξερεύνηση και η εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου, η θαλάσσια ναυτιλία και οι αλιευτικές δραστηριότητες, η διατήρηση του οικοσυστήματος και της βιοποικιλότητας, η εξόρυξη πρώτων υλών, ο τουρισμός, οι εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας και η υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά, καθώς και οι πολλαπλές πιέσεις στους παράκτιους πόρους, απαιτούν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχεδιασμού και διαχείρισης».
Το πεδίο εφαρμογής του χωροταξικού σχεδιασμού αφορά τα θαλάσσια ύδατα όπως αυτά ορίζονται βάσει του νόμου 3983/2011: «Τα ύδατα, ο θαλάσσιος βυθός και το υπέδαφος στη θαλάσσια πλευρά της γραμμής βάσης από την οποία μετριέται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης ως τα όρια της περιοχής όπου η Ελληνική Δημοκρατία ή άλλο κράτος-μέλος έχει κυριαρχικά δικαιώματα ή ασκεί δικαιοδοσία σύμφωνα με τη Σύμβαση των Η.Ε. για το Δίκαιο της Θάλασσας».
Σημειώνεται, ότι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός πρέπει να περιλαμβάνει τις περιοχές αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, τις εγκαταστάσεις, υποδομές και υποθαλάσσια έργα για την έρευνα, την εκμετάλλευση και την εξόρυξη υδρογονανθράκων και άλλων ενεργειακών πόρων, πρώτων υλών, ορυκτών και αδρανών υλικών, την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ και συμβατικές πηγές, τις διαδρομές υποβρυχίων αγωγών και καλωδίων, τις περιοχές στρατιωτικών ασκήσεων, τις λιμενικές εγκαταστάσεις και τις οδούς θαλασσίων μεταφορών, τις προστατευόμενες περιοχές, τους ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία κ.ά.
Με άλλα λόγια, αν η Ελλάδα υποβάλει στην Ε.Ε. Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό, τότε λύνονται αυτομάτως και πολλά από τα προβλήματα που προκαλεί η Τουρκία στους τομείς που συμπεριλαμβάνονται σ’ αυτόν.
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Όσον αφορά τη Διακήρυξη των Αθηνών, αναμφισβήτητα η υπογραφή της αποτελεί τον τελευταίο σταθμό στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ένα κείμενο πολιτικό, χωρίς δεσμευτικό χαρακτήρα για τα δύο μέρη. Θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει κανείς μια δήλωση καλών προθέσεων, χωρίς να προσδιορίζεται, όμως, από ποιες δηλώσεις, πρωτοβουλίες ή ενέργειες δεσμεύονται να απέχουν τα δύο μέρη, όπως επιτάσσει το OP2: «Τα Μέρη δεσμεύονται να απέχουν από κάθε δήλωση, πρωτοβουλία ή ενέργεια που θα μπορούσε να υπονομεύσει ή να απαξιώσει το γράμμα και το πνεύμα αυτής της Διακήρυξης ή να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή τους».
Πάντως, η Τουρκία συνεχίζει να προβαίνει σε δηλώσεις και ενέργειες που υποστηρίζουν το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», όπως για παράδειγμα η δοκιμή τορπίλης βαρέως τύπου, τουρκικής κατασκευής, που έγινε στις 27 Δεκεμβρίου 2023, μετά την οποία ακολούθησαν δηλώσεις αξιωματούχων ότι η τορπίλη θα βοηθήσει στην υποστήριξη των δικαιωμάτων της Τουρκίας στη «Γαλάζια Πατρίδα».
Η ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ F-16
Το σίγουρο, πάντως, είναι, ότι η Διακήρυξη των Αθηνών παράγει αποτελέσματα για την Τουρκία όσον αφορά το θέμα της αγοράς από τις ΗΠΑ των F-16. Να σημειωθεί ότι οι Αμερικανοί νομοθέτες είχαν ζητήσει από την κυβέρνηση να διασφαλίσει ότι η Άγκυρα δε θα χρησιμοποιήσει τα μαχητικά F-16 για την παραβίαση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο.
Μετά την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών και ενώ είχε προηγηθεί η παύση των παραβιάσεων, μόλις πριν από λίγες μέρες ήλθε ο Μάθιου Μίλερ, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, να παραδεχτεί, ότι η αμερικανική κυβέρνηση έπρεπε να εργαστεί προκειμένου να δώσει λύσεις στις ανησυχίες που είχε εκφράσει το Κογκρέσο σχετικά με την πώληση των μαχητικών F-16 στην Τουρκία.
Συγκεκριμένα, ο Μάθιου Μίλερ δήλωσε: «Είχαμε εμπόδια στο Κογκρέσο λόγω των ενεργειών που έχει κάνει η Τουρκία που έπρεπε να τα ξεπεράσουμε και να τα επεξεργαστούμε. Προσπαθήσαμε να τα αντιμετωπίσουμε όσο το δυνατόν πιο επιμελώς».
Όπως αντιλαμβάνεται καθείς, τα προβλήματα ξεπεράστηκαν και στην ουσία η Τουρκία θα πάρει τα αναβαθμισμένα F-16 με τη συνεργασία της Ελλάδας.
Πέρα από αυτά που αναφέρονται στη Διακήρυξη και στους περίφημους «τρεις άξονες» στους οποίους θα κινηθούν οι δύο χώρες για την εξομάλυνση των μεταξύ τους σχέσεων και πέραν του ακανθώδους ζητήματος της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών, υπάρχει και ένα κορυφαίο ζήτημα προς «διευθέτηση», η απαίτηση της Τουρκίας για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών.
Μάλιστα, επανέρχεται το σενάριο της διάλυσης της Στρατιάς Αιγαίου και της μεταφοράς του στόλου των αποβατικών της Τουρκίας στον Εύξεινο Πόντο, για να εξουδετερωθεί το επιχείρημα της Ελλάδας περί απειλής, το οποίο εκφράζεται με το σύνθημα «ότι απειλείται δεν αποστρατιωτικοποιείται».
Η Τουρκία και όσοι σύμμαχοι ενδιαφέρονται για την περιοχή μας, επικαλούμενοι τις Συνθήκες της Λοζάνης και των Παρισίων, μετά την «εξάλειψη» της απειλής θα ασκήσουν – αν δεν ασκούν ήδη – πιέσεις στην Ελλάδα για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών. Η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει σύνθημα και να τονίζει σε όλους τους τόνους ότι «τα νησιά δεν αποστρατιωτικοποιούνται, τελεία και παύλα».
Το ίδιο λάθος έγινε το 1967, με την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο, το οποίο λάθος πλήρωσαν και το πληρώνουν μέχρι σήμερα οι Έλληνες της Κύπρου. Ας μην κάνουμε το ίδιο λάθος το 2024.
*Ο Σάββας Καλεντερίδης (Βέργη Σερρών, 1960) είναι Έλληνας αξιωματικός εν αποστρατεία, πρώην πράκτορας της ΕΥΠ και μετέπειτα συγγραφέας και γεωστρατηγικός αναλυτής
