Η Τουρκία, «οχυρωμένη» πίσω από τα τετελεσμένα που θεωρεί ότι έχει δημιουργήσει, δηλαδή από το τουρκολιβυκό μνημόνιο, τη μονομερή ανακήρυξη ΑΟΖ στην αν. Μεσόγειο, την οικειοποίηση της ΑΟΖ της Κύπρου και τη λεγόμενη «Γαλάζια Πατρίδα», τα οποία θεωρεί αδιαπραγμάτευτα, οδηγεί τις εξελίξεις σε μια προδιαγεγραμμένη μείζονα κρίση με την Ελλάδα, που κανείς δε μπορεί να προεξοφλήσει πού και πώς θα καταλήξει.
Γράφει ο Σάββας Καλεντερίδης*
Το σημαντικό είναι ότι ακριβώς επειδή πρόκειται για ένα αυταρχικό έως απολυταρχικό καθεστώς, εμπότισε την τουρκική κοινή γνώμη με αισθήματα εθνικού καθήκοντος, ότι κάθε Τούρκος πολίτης είναι υποχρεωμένος να υπερασπιστεί τα τετελεσμένα, τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας στην Κύπρο, στην αν. Μεσόγειο και στο Αιγαίο.
Αυτό σημαίνει ότι έχει ελάχιστα περιθώρια να θέσει τα ζητήματα αυτά σε διαπραγμάτευση, πόσο δε να κάνει πίσω και να ακυρώσει, για παράδειγμα, το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Αυτό δημιουργεί μια κατάσταση, την οποία είναι εξαιρετικά δύσκολο να διαχειριστεί η Ελλάδα.
Υπάρχουν δε χειροπιαστά παραδείγματα, που δείχνουν ποια στρατηγική θα ακολουθήσει η Τουρκία από τούδε και στο εξής στο ζήτημα των λεγόμενων διερευνητικών επαφών, της διαπραγμάτευσης και του διαλόγου. Δεν επέλεξα τυχαία τη λέξη στρατηγική και εξηγούμαι μέσω παράθεσης δύο παραδειγμάτων:
ΠΡΩΤΟΝ, η Γερμανίδα υπουργός Άμυνας, Ανεγκρέτ Κραμπ Κάρενμπαουερ, ερωτηθείσα από τον κ. Μπορέλ, ύπατο εκπρόσωπο της Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, πώς εξελίχθηκαν οι επαφές (προφανώς του Γερμανού ΥΠΕΞ κ. Μάας) με Αθήνα και Άγκυρα, απάντησε: «Δύσκολα. Λίγο πιο ομαλά με την ελληνική πλευρά, αλλά πολύ δύσκολα με την τουρκική πλευρά». Από την πλευρά του ο κ. Μπορέλ απάντησε ότι «οι Τούρκοι είναι πολύ εκνευρισμένοι» και ότι «αισθάνονται ότι οι Έλληνες δεν είναι αξιόπιστοι».
ΔΕΥΤΕΡΟΝ, η τηλεφωνική επικοινωνία που είχε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ με τον κ. Μητσοτάκη και τον κ. Ερντογάν. Όσον αφορά τη συνομιλία του κ. Τραμπ με τον πρωθυπουργό της Ελλάδας, όπως ανακοινώθηκε από το γραφείο του πρωθυπουργού, ο κ. Μητσοτάκης «έθεσε το ζήτημα των αποσταθεροποιητικών ενεργειών της Τουρκίας, που βάζουν σε κίνδυνο την ειρήνη και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή και δοκιμάζουν τη συνοχή του ΝΑΤΟ». Παράλληλα, ο κ. Μητσοτάκης τόνισε ότι «η Ελλάδα είναι έτοιμη να συμβάλει ουσιαστικά στην αποκλιμάκωση, υπό την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα σταματήσει άμεσα τις προκλητικές της ενέργειες».
Από την πλευρά του ο Ερντογάν, σύμφωνα με το Πρακτορείο Ανατολή, θεώρησε υπεύθυνη για την κλιμάκωση της έντασης την Ελλάδα, προσθέτοντας πως «η Τουρκία έχει αποδείξει με σαφείς κινήσεις ότι θέλει να μειώσει τις εντάσεις και να οικοδομήσει το διάλογο».
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, «ο πρόεδρος Τραμπ επαναβεβαίωσε ότι η Ελλάδα και η Τουρκία πρέπει να δεσμευτούν σε διάλογο, ο οποίος είναι ο μόνος δρόμος για την επίλυση των διαφορών τους».
Από τα δύο παραδείγματα εξάγονται τα εξής συμπεράσματα:
ΠΡΩΤΟΝ, σύμφωνα με τη γερμανική πλευρά, η Ελλάδα είναι έτοιμη να κάνει υποχωρήσεις, ενώ η Τουρκία τηρεί άτεγκτη στάση.
ΔΕΥΤΕΡΟΝ, οι ΗΠΑ προκρίνουν διάλογο, χωρίς στην ουσία να μπαίνουν στη διαδικασία να επιρρίψουν ευθύνες στην πλευρά που προκαλεί την ένταση.
ΤΡΙΤΟΝ ΚΑΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟ: Για να φθάσει στο σημείο ο πρόεδρος των ΗΠΑ να κάνει κάτι που δεν έκανε μέχρι σήμερα στην καριέρα του, δηλαδή ταυτόχρονη παρέμβαση στις δύο χώρες, για να αποφευχθεί η κλιμάκωση της κρίσης, σημαίνει ότι οι αμερικανικές υπηρεσίες τον ενημέρωσαν ότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η κρίση να οδηγήσει σε ένοπλη αναμέτρηση Ελλάδα και Τουρκία.
Γενικό συμπέρασμα, που εξάγεται και από τις απανωτές δηλώσεις Ερντογάν και Ακάρ, είναι ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να κάνει πίσω ούτε πόντο από τις θέσεις της και οι αναφορές σε διάλογο είναι απλά ένα διπλωματικό παιχνίδι να’ χαμε να λέγαμε. Άλλωστε, μας το δήλωσε με κάθε επισημότητα ο εκπρόσωπος του κόμματος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, Ομέρ Τσελίκ, σε ανάρτησή του, στην οποία αναφέρει: «Δε θα εκχωρήσουμε ούτε μία σταγόνα θάλασσας από τη “Γαλάζια Πατρίδα”».
Τις τελευταίες ώρες η Τουρκία τεντώνει ακόμα περισσότερο το σκοινί. Εκτός από τις ευθείες απειλές του Ερντογάν εναντίον της Ελλάδας, παρόμοιες των οποίων δεν έχουν εκτοξευθεί από στόμα ηγέτη της Τουρκίας τις τελευταίες δεκαετίες, έχουμε τη νέα NAVTEX, η οποία καλύπτει και πάλι την ελληνική ΑΟΖ, και τις δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων ότι το «ORUC REIS» δεν πρόκειται να αποχωρήσει από την περιοχή, αν δεν ολοκληρώσει τις έρευνές του.
Είναι προφανές ότι η Τουρκία ακολουθεί το εξής δόγμα: Με διάφορες ενέργειες που έχει κάνει, σύμφωνα με την άποψή της, έχει ιδιοποιηθεί μια ευρύτατη θαλάσσια περιοχή στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, έχει επιβάλει με το έτσι θέλω τη θέση της ότι τα ελληνικά νησιά δε δικαιούνται υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης των 6 ναυτικών μιλίων, και θεωρεί ότι αυτή η περιοχή πλέον της ανήκει. Οποιαδήποτε συζήτηση ή διάλογος ακολουθήσει θα αφορά άλλα θέματα, όπως η κυριαρχία στα νησιά «αδιευκρίνιστης κυριαρχίας», η στρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, τα αλιευτικά δικαιώματα εθιμικώ δικαίω της Τουρκίας στο εκτός «Γαλάζιας Πατρίδας» Αιγαίο, τα δικαιώματα των μουσουλμάνων της Θράκης (και γιατί όχι και των μουσουλμάνων αλλοδαπών που εισέβαλαν στην πατρίδα μας, σε συνεργασία με το τουρκικό κράτος) κ.λπ.
Θεωρώ ότι είναι περίπου αδύνατον να ξεσπάσει ένας ενδονατοϊκός πόλεμος, γιατί αυτό θα ήταν καταστροφή και για τη Συμμαχία, εκτός φυσικά από τις δύο χώρες.
Άρα, θα ασκηθούν αφόρητες πιέσεις για να αποφευχθεί. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος πρέπει να υποχωρήσει, για να μην ξεσπάσει αυτός ο πόλεμος. Τη στάση της Τουρκίας την περιέγραψα. Ας κάνει τους υπολογισμούς και τους δικούς της λογαριασμούς η Ελλάδα, με βάση τα παραπάνω.
Πάντως, σε μια αντίστοιχη στιγμή, την περίοδο 1963-64, όταν η Τουρκία απειλούσε να εισβάλει στην Κύπρο, ο Γέρος της Δημοκρατίας Γεώργιος Παπανδρέου είχε τονίσει στον πρόεδρο των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον, που του εξηγούσε ότι η Τουρκία απειλεί να εισβάλει, ότι «αν η Τουρκία ανοίξει την πόρτα του φρενοκομείου, είμαστε υποχρεωμένοι να εισέλθωμεν»! Τώρα η πόρτα είναι μισάνοιχτη… Ας πάρει ο καθένας μας τις αποφάσεις του.
*Ο Σάββας Καλεντερίδης είναι Έλληνας αξιωματικός εν αποστρατεία, πρώην πράκτορας της ΕΥΠ και μετέπειτα συγγραφέας και γεωστρατηγικός αναλυτής
