Η ισραηλινό – παλαιστινιακή σύγκρουση αναζωπυρώθηκε για άλλη μια φορά στις 7 Οκτωβρίου 2023 μετά από μια αιφνιδιαστική επίθεση που εξαπέλυσε η Χαμάς κατά του Ισραήλ. Σε αντίποινα, το Ισραήλ διέταξε αεροπορικές επιδρομές και «πλήρη πολιορκία» της Λωρίδας της Γάζας, του παλαιστινιακού θύλακα που διαχειρίζεται η Χαμάς. Πρόκειται για ένα νέο θανατηφόρο επεισόδιο σε μια σύγκρουση που έχει τις ρίζες της βαθιά στα μέσα του 20ου αιώνα. Το FRANCE 24 παρακολουθεί την ιστορία του.
Από τους Natasha Li
© France24
1947: Χιλιάδες Ευρωπαίοι Εβραίοι μετανάστες, πολλοί από τους οποίους είναι επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος, επιβιβάζονται σε ένα πλοίο – το οποίο ονομάστηκε Έξοδος 1947 – με προορισμό την τότε ελεγχόμενη από τους Βρετανούς Παλαιστίνη. Κατευθυνόμενοι προς τη «γη της επαγγελίας», αναχαιτίζονται από πλοία του βρετανικού ναυτικού και στέλνονται πίσω στην Ευρώπη. Καλύπτεται ευρέως από τα μέσα ενημέρωσης, το περιστατικό πυροδοτεί διεθνή οργή και διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στο να πείσει το Ηνωμένο Βασίλειο ότι είναι απαραίτητη μια λύση με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ για την επίλυση της κρίσης στην Παλαιστίνη. Μια ειδική επιτροπή του ΟΗΕ προτείνει ένα σχέδιο διχοτόμησης που δίνει το 56,47% της Παλαιστίνης για ένα εβραϊκό κράτος και το 44,53% για ένα αραβικό κράτος. Οι Παλαιστίνιοι εκπρόσωποι απορρίπτουν το σχέδιο αλλά οι Εβραίοι ομόλογοί τους το αποδέχονται. Στις 29 Νοεμβρίου, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εγκρίνει το σχέδιο, με 33 χώρες να ψηφίζουν υπέρ της διχοτόμησης, 13 να ψηφίζουν κατά και 10 αποχές.
1948-49: Στις 14 Μαΐου, ο Ντέιβιντ Μπεν-Γκουριόν, ο πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ, διαβάζει δημόσια τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Η δήλωση, η οποία θα τεθεί σε ισχύ την επόμενη μέρα, έρχεται μια ημέρα πριν από τη λήξη της βρετανικής εντολής στην Παλαιστίνη. Το εβραϊκό κράτος παίρνει τον έλεγχο του 77% του εδάφους της Εντολής της Παλαιστίνης, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Για τους Παλαιστίνιους, αυτή η ημερομηνία σηματοδοτεί τη «Νάκμπα», την καταστροφή που προαναγγέλλει το μεταγενέστερο εκτοπισμό και την απομάκρυνσή τους. Καθώς εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι, ακούγοντας τη λέξη για σφαγές σε χωριά όπως το Ντιρ Γιασίν, φεύγουν προς την Αίγυπτο, το Λίβανο και την επικράτεια της Ιορδανίας, οι στρατοί της Αιγύπτου, της Συρίας, του Λιβάνου, της Ιορδανίας και του Ιράκ επιτίθενται στο Ισραήλ, ξεκινώντας τον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1948. Οι αραβικοί στρατοί αποκρούονται, κηρύσσεται κατάπαυση του πυρός και χαράσσονται νέα σύνορα – πιο ευνοϊκά για το Ισραήλ. Η Ιορδανία παίρνει τον έλεγχο της Δυτικής Όχθης και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, ενώ η Αίγυπτος ελέγχει τη Λωρίδα της Γάζας.
1956: Ο Δεύτερος Αραβο-Ισραηλινός Πόλεμος, ή η Κρίση του Σουέζ, λαμβάνει χώρα, αφού η Αίγυπτος εθνικοποιεί τη Διώρυγα του Σουέζ. Σε απάντηση το Ισραήλ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία σχηματίζουν συμμαχία και το Ισραήλ καταλαμβάνει τη Λωρίδα της Γάζας και τη χερσόνησο του Σινά. Ο ισραηλινός στρατός αποσύρει τελικά τα στρατεύματά του, υπό την πίεση των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ.
1959: Ο Γιάσερ Αραφάτ ιδρύει την παλαιστινιακή οργάνωση Φατάχ στη Γάζα και στο Κουβέιτ. Αργότερα γίνεται το κύριο συστατικό της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO).
1964: Δημιουργείται η PLO.
1967: Ο Τρίτος Αραβο-Ισραηλινός Πόλεμος, ή ο Πόλεμος των Έξι Ημερών, μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων γειτόνων του, έχει ως αποτέλεσμα μια δραματική επανασχεδίαση του χάρτη της Μέσης Ανατολής. Το Ισραήλ καταλαμβάνει τη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ, τη Λωρίδα της Γάζας, τη χερσόνησο του Σινά και τα υψώματα του Γκολάν.
1973: Στις 6 Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια της εβραϊκής γιορτής του Γιομ Κιπούρ, ο αιγυπτιακός και ο συριακός στρατός εξαπολύουν επιθέσεις κατά του Ισραήλ, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός νέου περιφερειακού πολέμου. Ο πόλεμος του Γιομ Κιπούρ, ο οποίος τελειώνει 19 ημέρες αργότερα με το Ισραήλ να απωθεί τους αραβικούς στρατούς, έχει ως αποτέλεσμα μεγάλες απώλειες από όλες τις πλευρές – τουλάχιστον αρκετές χιλιάδες θανάτους.
1979: Σφραγίζεται ειρηνευτική συμφωνία Ισραήλ-Αιγύπτου στην Ουάσιγκτον μετά τις Συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ που υπογράφηκαν το 1978 από τον Αιγύπτιο Πρόεδρο Ανουάρ Σαντάτ και τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μεναχέμ Μπεγκίν. Σύμφωνα με τους όρους αυτής της συμφωνίας, η Αίγυπτος ανακτά τη χερσόνησο του Σινά, την οποία είχε χάσει μετά τον πόλεμο των έξι ημερών. Ο Σαντάτ γίνεται ο πρώτος Άραβας ηγέτης που αναγνώρισε το κράτος του Ισραήλ.
1982: Υπό τον υπουργό Άμυνας Αριέλ Σαρόν, ισραηλινά στρατεύματα εισβάλλουν στο γειτονικό Λίβανο σε μια αμφιλεγόμενη στρατιωτική αποστολή που ονομάζεται «Επιχείρηση Ειρήνη της Γαλιλαίας». Στόχος της επιχείρησης είναι να εξαφανιστούν οι βάσεις των Παλαιστινίων ανταρτών στο νότιο Λίβανο. Αλλά τα ισραηλινά στρατεύματα φτάνουν μέχρι την πρωτεύουσα του Λιβάνου, τη Βηρυτό. Η επακόλουθη δρομολόγηση της PLO υπό τον Αραφάτ αφήνει τους παλαιστινιακούς προσφυγικούς καταυλισμούς στο Λίβανο ουσιαστικά ανυπεράσπιστους. Από τις 16 έως τις 18 Σεπτεμβρίου, Λιβανέζοι χριστιανοί φαλαγγιστές πολιτοφύλακες – με δεσμούς με το Ισραήλ – εισέρχονται στα στρατόπεδα Sabra και Shatilla στη Βηρυτό, εξαπολύοντας μια βάναυση σφαγή που συγκλονίζει τη διεθνή κοινότητα. Οι σφαγές, το αντικείμενο μιας ισραηλινής έρευνας που καλείται ευρέως Επιτροπή Kahane, θα κοστίσουν στη συνέχεια στο Σαρόν τη δουλειά του ως υπουργός Άμυνας.
1987: Εξεγέρσεις σε στρατόπεδα παλαιστινιακών προσφύγων στη Γάζα εξαπλώθηκαν στη Δυτική Όχθη, σηματοδοτώντας την έναρξη της Πρώτης Παλαιστινιακής Ιντιφάντα («εξέγερση» στα αραβικά). Με το παρατσούκλι «πόλεμος των πετρών», η Πρώτη Ιντιφάντα διαρκεί μέχρι το 1993, κοστίζοντας περισσότερες από 1.000 ζωές Παλαιστινίων. Η εικόνα των Παλαιστινίων διαδηλωτών που πετούν πέτρες εναντίον της στρατιωτικής ισχύος του Ισραήλ έρχεται να συμβολίσει τον παλαιστινιακό αγώνα. Ήταν επίσης κατά τη διάρκεια αυτής της εξέγερσης που γεννήθηκε η Χαμάς, επηρεασμένη από την ιδεολογία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας της Αιγύπτου. Από την αρχή, το ισλαμιστικό κίνημα ευνοεί τον ένοπλο αγώνα και απορρίπτει κάθε νομιμότητα ενός ισραηλινού κράτους.
1993: Μετά από μήνες ξέφρενων μυστικών διαπραγματεύσεων, ο Γιάσερ Αραφάτ και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Γιτζάκ Ράμπιν υπογράφουν τις Συμφωνίες του Όσλο. Οι συμφωνίες προβλέπουν τη δημιουργία της Παλαιστινιακής Αρχής, η οποία αποκτά το διοικητικό έλεγχο της Δυτικής Όχθης και της Γάζας. Στις 13 Σεπτεμβρίου στο γκαζόν του Λευκού Οίκου, ο Αραφάτ και ο Ράμπιν ανταλλάσσουν μια ιστορική χειραψία, παρουσία του προέδρου των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον. Την εκδήλωση παρακολουθούν πάνω από 400 εκατομμύρια τηλεθεατές σε όλο τον κόσμο.
1995: Στις 4 Νοεμβρίου, ο Ράμπιν δολοφονείται από έναν Εβραίο ακροδεξιό εξτρεμιστή, σε μια ειρηνευτική συγκέντρωση στο Τελ Αβίβ.
1996: Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου εκλέγεται πρωθυπουργός για πρώτη φορά.
2000: Στις 28 Σεπτεμβρίου, ο Σαρόν προκαλεί τους Παλαιστίνιους κάνοντας μια περιοδεία στην τοποθεσία Al-Aqsa/Temple Mount της Ιερουσαλήμ ως αρχηγός του δεξιού κόμματος Likud, πυροδοτώντας τη Δεύτερη Ιντιφάντα, γνωστή και ως Al-Aqsa Intifada. Διήρκεσε μέχρι το 2005, με απώλειες 3.000 Παλαιστίνιους και 1.000 Ισραηλινούς που σκοτώθηκαν σε διάστημα πέντε ετών.
2001: Ο Σαρόν εκλέγεται πρωθυπουργός του Ισραήλ και διακόπτει την επαφή με τον Αραφάτ, ο οποίος στη συνέχεια περιορίζεται στο συγκρότημα του στη Ραμάλα.
2002: Η ισραηλινή κυβέρνηση ξεκινά την Επιχείρηση Αμυντική Ασπίδα – την κατασκευή ενός τείχους για να χωρίσει το Ισραήλ από τη Δυτική Όχθη. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ κάνει λόγο για πρώτη φορά για συνύπαρξη μεταξύ των δύο κρατών Ισραήλ και Παλαιστίνης. Ο ισραηλινός στρατός άρει την πολιορκία της Ραμάλα.
2004: Στις 22 Μαρτίου, ο Σεΐχης Αχμέντ Γιασίν, ο παραπληγικός συνιδρυτής και πνευματικός ηγέτης της Χαμάς, σκοτώνεται σε χτύπημα ισραηλινού ελικοπτέρου. Οκτώ μήνες αργότερα, στις 11 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος της PLO Αραφάτ πεθαίνει σε νοσοκομείο του Παρισιού μετά από παρατεταμένη ασθένεια. Ο θάνατος του Αραφάτ έχει γίνει αντικείμενο διαμάχης. Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι πέθανε από φυσικά αίτια, ενώ άλλοι είναι ανοιχτοί στο ενδεχόμενο να δηλητηριάστηκε χρησιμοποιώντας πολώνιο 210.
2005: Ο Μαχμούντ Αμπάς εκλέγεται πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής. Μετά από 38 χρόνια κατοχής, το Ισραήλ αποχωρεί από τη Γάζα.
2006: Στις 4 Ιανουαρίου, ο πρωθυπουργός Σαρόν παθαίνει εγκεφαλικό και πέφτει σε κώμα, στο οποίο μένει μέχρι το θάνατό του το 2014. Ο Εχούντ Ολμέρτ αναλαμβάνει πρωθυπουργός και επικεφαλής του νεοϊδρυθέντος κεντρώου κόμματος του Σαρόν, του Καντίμα. Η Χαμάς σαρώνει τις βουλευτικές εκλογές στα Παλαιστινιακά Εδάφη, με αποτέλεσμα οι ΗΠΑ και η ΕΕ να παγώσουν την άμεση βοήθεια προς την παλαιστινιακή κυβέρνηση. Η λιβανέζικη ισλαμική φονταμενταλιστική οργάνωση Χεζμπολάχ εξαπολύει επιθέσεις με ρουκέτες στο Ισραήλ και αιχμαλωτίζει δύο Ισραηλινούς στρατιώτες. Το Ισραήλ αντεπιτίθεται με δύναμη και πολλοί άμαχοι, κυρίως Λιβανέζοι, σκοτώνονται. Ο πόλεμος, που θεωρείται ευρέως ως αποτυχία στο Ισραήλ, οδήγησε σε αυξανόμενες εκκλήσεις προς τον Όλμερτ να παραιτηθεί.
2007: Μετά από μήνες εσωτερικών στρατιωτικών συγκρούσεων μεταξύ των δυνάμεων της Χαμάς και της Φατάχ, η Χαμάς καταλαμβάνει τον έλεγχο της Γάζας.
2008: Στις 27 Δεκεμβρίου, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) εξαπέλυσαν αιφνιδιαστική επίθεση στη Γάζα, σκοτώνοντας περισσότερους από 200 ανθρώπους σε μια μέρα. Λίγο αργότερα, ο Ισραηλινός Στρατός ακολουθεί μια χερσαία εισβολή δύο εβδομάδων στη Γάζα. Μια έκθεση του ΟΗΕ κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι τόσο το Ισραήλ όσο και η Χαμάς διέπραξαν εγκλήματα πολέμου κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.
2009: Στις 18 Ιανουαρίου, το Ισραήλ και η Χαμάς κηρύσσουν μονομερή εκεχειρία, τερματίζοντας τη μάχη 22 ημερών που σκότωσε περισσότερους από 1.300 Παλαιστίνιους καθώς και 13 Ισραηλινούς.
2011: Στις 27 Μαρτίου, το Ισραήλ αναπτύσσει ένα αντιπυραυλικό αμυντικό σύστημα που ονομάζεται Iron Dome, το οποίο επιτρέπει στη χώρα να αναχαιτίζει πυραύλους μικρού βεληνεκούς που εκτοξεύονται τακτικά από τη Γάζα.
2012: Οι ισραηλινές δυνάμεις σκοτώνουν τον κορυφαίο διοικητή της Χαμάς, Ahmed al-Jaabari, σε αεροπορική επιδρομή στις 14 Νοεμβρίου και ακολούθησαν περισσότερα πλήγματα κατά τη διάρκεια μιας οκταήμερης εκστρατείας, κατά την οποία η Χαμάς αντεπιτίθεται εκτοξεύοντας ρουκέτες στην Ιερουσαλήμ για πρώτη φορά. Περισσότεροι από 130 Παλαιστίνιοι καθώς και πέντε Ισραηλινοί σκοτώνονται.
2014: Τον Ιούνιο, τρεις Ισραηλινοί έφηβοι απάγονται και δολοφονούνται κοντά στην πόλη της Χεβρώνας στη Δυτική Όχθη. Οι ισραηλινές αρχές κατηγορούν τη Χαμάς για το περιστατικό και στις 8 Ιουλίου εξαπολύουν πολλαπλές αεροπορικές επιδρομές στη Γάζα, προκαλώντας ανταλλαγή πυραύλων με τη Χαμάς σε διάστημα επτά εβδομάδων. Οι ισραηλινές πυραυλικές επιθέσεις έχουν ως αποτέλεσμα το θάνατο περισσότερων από 2.200 Παλαιστίνιων στη Γάζα.
2018: Στις 30 Μαρτίου, δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι συγκεντρώνονται κοντά στα ισραηλινά σύνορα στη Λωρίδα της Γάζας, για να διαμαρτυρηθούν για τον αποκλεισμό του θύλακα από το Ισραήλ. Οι διαδηλώσεις συνεχίζονται για αρκετούς μήνες. Τουλάχιστον 189 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 6.000 τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια αυτών των διαδηλώσεων, από τα τέλη Μαρτίου έως τα τέλη Δεκεμβρίου 2018, σύμφωνα με την Ανεξάρτητη Διεθνή Επιτροπή Έρευνας που εξουσιοδοτήθηκε από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
2021: Παλαιστίνιοι πιστοί συγκρούονται με την ισραηλινή αστυνομία το Μάιο στο συγκρότημα του τζαμιού Al-Aqsa της Ιερουσαλήμ μετά από εβδομάδες αυξανόμενης έντασης. Η Χαμάς εξαπολύει ένα μπαράζ ρουκετών στο Ισραήλ, αφού ζητά από τις ισραηλινές δυνάμεις να αποσυρθούν από το συγκρότημα. Το Ισραήλ απαντά με αεροπορικές επιδρομές στη Γάζα, πυροδοτώντας μια σύγκρουση 11 ημερών, με αποτέλεσμα το θάνατο περισσότερων από 200 ανθρώπων.
2022: Το Ισραήλ σφυροκοπά τη Γάζα με αεροπορικές επιδρομές στις 5 Αυγούστου, σκοτώνοντας έναν ανώτερο μαχητή της οργάνωσης Ισλαμική Τζιχάντ και πυροδοτώντας αντίποινα ρουκέτες από τον παλαιστινιακό θύλακα. Τουλάχιστον 40 Παλαιστίνιοι σκοτώνονται στις τρεις ημέρες των μαχών που ακολουθούν.
2023: Οι ισραηλινές δυνάμεις σκοτώνουν εννέα Παλαιστίνιους ενόπλους της Ισλαμικής Τζιχάντ και πολίτες στις 26 Ιανουαρίου σε μια επιδρομή σε μια πόλη σημείο ανάφλεξης στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Παλαιστίνιοι μαχητές αντέδρασαν εκτοξεύοντας δύο ρουκέτες, προκαλώντας αντίποινα από το Ισραήλ. Δεν αναφέρονται άλλα θύματα.
Στις 7 Οκτωβρίου 2023, η Χαμάς πραγματοποιεί μια άνευ προηγουμένου, πολύπλευρη αιφνιδιαστική επίθεση στο Ισραήλ, με μαχητές να διεισδύουν στα βαριά οχυρωμένα σύνορα της Γάζας σε διάφορες τοποθεσίες από αέρα, ξηρά και θάλασσα. Οι ισραηλινές δυνάμεις απαντούν με αεροπορικές επιδρομές στη Γάζα και στρατιωτικές ενισχύσεις στα σύνορα.
Η ΠΗΓΗ ΕΔΩ: www.france24.com/en/middle–east/20231011-from-1947-to-2023-retracing–the–complex–and–tragic–israeli–palestinian–conflict