Ακόμα πολύ δύσκολη η ανεύρεση εξειδικευμένων εργαζομένων στο Κεμπέκ

Παρά την αύξηση του ποσοστού ανεργίας και τη μείωση των κενών θέσεων εργασίας, οι επιχειρήσεις στον τομέα της μεταποίησης στο Κεμπέκ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην εξεύρεση εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Το παράδοξο αυτό, όπου χιλιάδες άνθρωποι λαμβάνουν κοινωνικά επιδόματα, ενώ ταυτόχρονα οι εργοδότες αδυνατούν να στελεχώσουν βασικές θέσεις εργασίας, προκαλεί προβληματισμό αλλά και έντονη ανησυχία στον οικονομικό και πολιτικό κόσμο της επαρχίας.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, στο Κεμπέκ υπάρχουν αυτή τη στιγμή 248.770 άτομα που λαμβάνουν ασφάλιση ανεργίας και 123.868 που συμμετέχουν σε προγράμματα κοινωνικής βοήθειας, χωρίς σοβαρές σωματικές ή ψυχολογικές δυσκολίες, δηλαδή θεωρούνται ικανά για εργασία. Παρά ταύτα, οι κενές θέσεις εργασίας εξακολουθούν να μην καλύπτονται, ειδικά σε ειδικότητες όπως συγκολλητές, μηχανικοί έργων, τεχνολόγοι στη βιομηχανική μηχανική και ειδικοί στην παραγωγή.
Η Julie White, πρόεδρος του οργανισμού Manufacturiers & Exportateurs du Québec, υπογραμμίζει την οξύτητα του προβλήματος: «Δε γνωρίζω σχεδόν καμία επιχείρηση που να μη μου έχει αναφέρει ότι έχει επείγουσα ανάγκη από συγκολλητές». Οι μαρτυρίες από τον επιχειρηματικό κόσμο είναι πανομοιότυπες: ο καταρτισμένος εργαζόμενος έχει γίνει είδος προς εξαφάνιση.
Ο οικονομολόγος Simon Savard, υποδιευθυντής του Institut du Québec, εξηγεί ότι παρόλο που η γενικευμένη έλλειψη εργατικού δυναμικού – ειδικά στο Μόντρεαλ – φαίνεται να μειώνεται μετά την κορύφωσή της το 2022, η πρόσβαση σε εξειδικευμένο προσωπικό παραμένει εξαιρετικά δύσκολη. «Το πρόβλημα δεν είναι πλέον τόσο η συνολική έλλειψη ανθρώπων, αλλά η έλλειψη ανθρώπων με τις κατάλληλες δεξιότητες για τις θέσεις που είναι διαθέσιμες», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Η κραυγή αγωνίας των εργοδοτών έχει ενισχύσει την εξάρτηση της επαρχίας από τους Travailleurs Étrangers Temporaires (TET), δηλαδή τους προσωρινούς ξένους εργαζόμενους. Παρά το γεγονός ότι το Σεπτέμβριο του 2024 αυστηροποιήθηκαν οι κανόνες για την αποδοχή τέτοιων εργαζομένων, η πολιτεία δείχνει πλέον μια πιο πραγματιστική προσέγγιση. Ο πρωθυπουργός του Κεμπέκ, François Legault, άφησε πρόσφατα να εννοηθεί, ότι είναι πρόθυμος να κρατήσει 2.000 από αυτούς τους εργαζομένους σε αγροτικές και περιφερειακές περιοχές της επαρχίας.
Η Julie White τονίζει, πως η διαδικασία για να καταφέρει ένας εργαζόμενος από τις Φιλιππίνες, τη Νιγηρία ή το Κονγκό να φτάσει και να γίνει λειτουργικός σε ένα εργοστάσιο στο Κεμπέκ είναι επίπονη, χρονοβόρα και δαπανηρή. Εκτός από τα γραφειοκρατικά εμπόδια, οι επιχειρήσεις αναγκάζονται να καλύψουν τα έξοδα εκπαίδευσης, διαμονής και ενσωμάτωσης των TET. «Καμία επιχείρηση δε θα επέλεγε έναν ξένο εργαζόμενο, αν υπήρχε διαθέσιμος και καταρτισμένος Κεμπεκουά στη γεωγραφική της ακτίνα», δηλώνει χωρίς περιστροφές.
Ένα άλλο βαθύτερο πρόβλημα είναι η μειωμένη γεωγραφική κινητικότητα των πολιτών του Κεμπέκ. Σύμφωνα με τον Savard, πολύ λίγοι εργαζόμενοι είναι διατεθειμένοι να μετακινηθούν σε άλλες περιοχές για εργασία, γεγονός που εντείνει την ανισότητα μεταξύ των κέντρων και της περιφέρειας. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις στην περιοχή Chaudière-Appalaches, για παράδειγμα, αδυνατούν να προσελκύσουν εργατικό δυναμικό, ακόμα και αν προσφέρουν ανταγωνιστικές αμοιβές και οφέλη.
Πέρα από την κινητικότητα, καταγράφεται και μια εμφανής απροθυμία από πλευράς πολλών ντόπιων εργαζομένων να εργαστούν σε συγκεκριμένα ωράρια, όπως βραδινές και νυχτερινές βάρδιες. Όπως αναφέρει η White, ένα μεγάλο μέρος των TET καλύπτει αυτές ακριβώς τις βάρδιες, που οι Κεμπεκουά απορρίπτουν μαζικά.
Οι μαρτυρίες από επιχειρηματίες σε τοπικές περιοδείες επιβεβαιώνουν την ίδια πραγματικότητα.
Στη Bellechasse, ο Patrick Bolduc, πρόεδρος του Groupe P. Bolduc, δήλωσε ότι δημοσιεύει αγγελίες για θέσεις εργασίας συνεχώς αλλά λαμβάνει ελάχιστα ή καθόλου βιογραφικά. «Οι νέοι δεν ασχολούνται πλέον με τα τεχνικά επαγγέλματα», παρατηρεί.
Η κατάσταση, αν και δεν είναι καινούργια, επιδεινώνεται από το συνδυασμό τεχνολογικών μεταβολών, ανεπαρκούς επαγγελματικής κατάρτισης, γήρανσης του πληθυσμού και ενίοτε υπερβολικών απαιτήσεων από πλευράς υποψηφίων εργαζομένων. Η μεταποιητική βιομηχανία βρίσκεται έτσι παγιδευμένη: έχει ανάγκη από προσωπικό αλλά δυσκολεύεται να βρει το κατάλληλο υπόβαθρο, τόσο τεχνικά όσο και κοινωνικά.
Η Statistique Canada επιβεβαιώνει το φαινόμενο αυτό με την έκδοση στατιστικών για τις άδειες TET, οι οποίες αφορούν πλέον σε μεγάλο ποσοστό επαγγέλματα όπως συγκολλητές, μηχανικοί, τεχνικοί και άλλους κρίσιμους ρόλους στον κλάδο της παραγωγής και των υπηρεσιών.
Το ζήτημα έχει φτάσει σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Από τη μία πλευρά, υπάρχουν σοβαρές πολιτικές και κοινωνικές επιφυλάξεις για την αύξηση των ποσοστών μετανάστευσης – ιδίως σε μια περίοδο που η επαρχία επαναξιολογεί τις σχέσεις της με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τη δική της ταυτότητα. Από την άλλη, η οικονομική ανάγκη είναι αμείλικτη: χωρίς εργατικό δυναμικό, πολλές επιχειρήσεις απλώς δεν μπορούν να λειτουργήσουν.
Αναπόφευκτα, το Κεμπέκ θα πρέπει να απαντήσει σε ένα δύσκολο δίλημμα: θα επενδύσει σοβαρά σε μακροπρόθεσμες λύσεις επαγγελματικής εκπαίδευσης και εσωτερικής κινητικότητας, ή θα συνεχίσει να εξαρτάται από ξένους εργαζόμενους για να κρατήσει την παραγωγική του μηχανή ενεργή;
Όποια και αν είναι η απάντηση, η επόμενη πενταετία θα είναι καθοριστική. Η επιβίωση πολλών βιομηχανιών του Κεμπέκ κρέμεται από την ικανότητα της επαρχίας να συντονίσει μια ολιστική στρατηγική ενίσχυσης του ανθρώπινου δυναμικού της. Αν όχι, η οικονομία θα συνεχίσει να στηρίζεται σε πρόχειρες λύσεις, που δεν απαντούν στα βαθύτερα προβλήματα του εργασιακού τοπίου.