Την πανηγυρική επιβεβαίωση της εκτίμησης ότι η Ερντογανική Τουρκία δεν απομακρύνεται απλώς από τη Δύση, αλλά στρέφεται εναντίον της, δίνει το τελευταίο επεισόδιο με την εντολή απέλασης των 10 ξένων πρεσβευτών από την Άγκυρα με αφορμή την υποστήριξη τους στο αίτημα αποφυλάκισης του φιλάνθρωπου ακτιβιστή Οσμάν Καβαλά από τις τουρκικές φυλακές.
Νίκος Μελέτης*
© Liberal.gr
Τα τελευταία χρόνια ο Ταγίπ Ερντογάν οδηγεί συνειδητά την Τουρκία εκτός του δυτικού πλαισίου, θεωρώντας ότι μόνο έτσι μπορεί και να χειραγωγήσει ανεμπόδιστα το λαό του και τη χώρα του αλλά και να διεκδικήσει περιφερειακό ρόλο, ο οποίος πολύ συχνά βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τα συμφέροντα της Δύσης.
Πλέον, αυτή η επιλογή δεν είναι τακτικού χαρακτήρα, όπως ερμηνευόταν στο παρελθόν, αλλά είναι στρατηγική επιλογή την οποία δυστυχώς με μεγάλη καθυστέρηση αρχίζει να αντιλαμβάνεται η διεθνείς κοινότητα, η οποία είναι υποχρεωμένη να διαμορφώσει ειδική στρατηγική αντιμετώπισης του.
Στην Ουάσιγκτον, στις Βρυξέλλες, αλλά και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπως το Βερολίνο και το Λονδίνο, συνεχίζουν ακόμη να θεωρούν ότι ο κ. Ερντογάν παζαρεύει κάποια καλύτερη σχέση με τις ΗΠΑ ή την ΕΕ και για το λόγο αυτό υιοθετεί ακραίες θέσεις. Όμως αυτό αποτελεί απλή ψευδαίσθηση, η οποία καθημερινά το τελευταίο διάστημα καταρρέει, καθώς αποκαλύπτονται οι πραγματικές προθέσεις του Τούρκου ηγέτη.
Ο ίδιος ο κ. Ερντογάν δεν κρύβεται. Στη συνέντευξη του στο περιοδικό Kriter Dergi στις 5 Οκτωβρίου ο Τούρκος ηγέτης παρουσίασε ένα ολοκληρωμένο μανιφέστο για τη νέα διεθνή τάξη πραγμάτων που οραματίζεται. Μια νέα κατάσταση που προβλέπεται ισχυρός ρόλος για την Τουρκία, ως εκπροσώπου των απανταχού μουσουλμάνων και καταπιεσμένων του κόσμου, και συγχρόνως περιορισμός της επιρροής της Δύσης. Είναι χαρακτηριστικό το δημοσίευμα της διεύθυνσης επικοινωνίας της Προεδρίας της Τουρκικής Δημοκρατίας: «Η μακραίωνη δυτική ηγεμονία τελείωσε τώρα. Ένα νέο διεθνές σύστημα αναδύεται».
Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε: «Φτάσαμε στο τέλος της ενοχλητικής ιδέας ότι η Δύση είναι ανώτερη. Όλοι το αμφισβητούν και το αναγνωρίζουν τώρα. Ακόμα και η ίδια η Δύση αρχίζει τώρα να το παραδέχεται αυτό. Η μακραίωνη δυτική ηγεμονία τελείωσε τώρα. Ένα νέο διεθνές σύστημα αναδύεται».
Ο πρόεδρος Ερντογάν παραχώρησε συνέντευξη σε ένα περιοδικό, το Kriter Dergi, καλύπτοντας θέματα όπως το βιβλίο του «Ένας δικαιότερος κόσμος είναι δυνατός», κριτικές και προτάσεις λύσεων για το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και τη Συμφωνία του Παρισιού και τη Συρία. Όταν ρωτήθηκε γιατί αισθάνθηκε την ανάγκη να γράψει ένα τέτοιο βιβλίο, ο πρόεδρος Ερντογάν απάντησε ότι το παγκόσμιο σύστημα αντιμετώπιζε μια ολοκληρωμένη πρόκληση. Σημειώνοντας ότι η Τουρκία όχι μόνο προσπαθούσε να ηγηθεί αυτής της μεταμόρφωσης από την αρχή, αλλά επέδειξε επίσης προσοχή στα υπάρχοντα προβλήματα, προτείνοντας λύσεις σε κάθε διεθνή πλατφόρμα.
Ο Ερντογάν προβάλει έναν αναθεωρητισμό σε παγκόσμιο πλέον επίπεδο. Η Τουρκία, παρά το γεγονός ότι ο Τ. Ερντογάν διαρκώς δηλώνει ότι θέλει την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας του, είναι πλέον προφανές και οι περισσότεροι το αντιλαμβάνονται, ότι η χώρα έχει πάρει μια μεγάλη στροφή, απομάκρυνσης από τη Δύση, σε μια αυτόνομη και ανεξέλεγκτη πορεία. Εκεί που θεωρεί ο κ. Ερντογάν ότι θα μετατρέψει την Τουρκία όχι απλώς σε περιφερειακή αλλά σε παγκόσμια δύναμη, χρησιμοποιώντας όχι μόνο τη στρατιωτική μηχανή της χώρας του, πρόθυμη να εμπλακεί σε κάθε είδους κρίση, αλλά επιστρατεύοντας και το ιδεολογικό όπλο του «ισλάμ». Προβάλλοντας ως ο φυσικός ηγέτης των μουσουλμάνων και των απανταχού καταφρονημένων και όσων παραβιάζονται τα δικαιώματα τους λόγω θρησκευτικών πεποιθήσεων.
Ο πολυπολικός κόσμος έχει μπει βαθιά στην ιδεολογία του Τ. Ερντογάν, ο οποίος δεν αντιλαμβάνεται για ποιο λόγο να μην είναι η Τουρκία ένας από τους πόλους αυτούς, ισότιμη με την Ε.Ε., τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Ρωσία. Η υπόθεση των 10 πρεσβευτών και οι «οδηγίες απέλασης τους» που έδωσε ο Ερντογάν εντάσσονται σε αυτό το πλαίσιο προσέγγισης.
Ο κ. Ερντογάν κάνει επίδειξη ισχύος απέναντι στους «άπιστους» Δυτικούς, ξεσπώντας με ορμή εναντίον των αντιπροσώπων τους ως να ήταν διαπιστευμένοι στην Υψηλή Πύλη. Προσπαθεί να στείλει το μήνυμα στους οπαδούς του και στους πολίτες των οποίων την ψήφο διεκδικεί, ότι η Τουρκία είναι ισχυρή, ώστε να μην υπολογίζει πιέσεις χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία, η Φινλανδία, ο Καναδάς κ.ά.
Θέλει επίσης να πείσει το κοινό του, ότι η Τουρκία βρίσκεται υπό απειλή και συνεπώς όσα αρνητικά συμβαίνουν στην οικονομία κυρίως, οφείλονται στον πόλεμο που δέχεται η χώρα από τους δυτικούς που θέλουν να της επιβληθούν.
Οι απειλές Ερντογάν δε στρέφονται μόνο εναντίον των 10 χωρών που οι πρεσβευτές τους υπέγραψαν την κοινή έκκληση για την αποφυλάκιση του Οσμάν Καβαλά (ΗΠΑ, Καναδάς, Γερμανία, Γαλλία, Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Νορβηγία και Νέα Ζηλανδία) αλλά εναντίον όλης της διεθνούς κοινότητας, η οποία θα συνυπέγραφε την επιστολή αυτή.
Και είναι προφανές ότι ακόμη κι αν σήμερα το υπουργικό συμβούλιο της Τουρκίας (που τυπικά είναι αρμόδιο να αποφασίσει τις απελάσεις) δεν προχωρήσει στην απέλαση τους και περιορισθεί στις απειλές και στους λεονταρισμούς, το ρήγμα έχει διευρυνθεί. Και μεταξύ των χώρων αυτών, είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, ο μεγαλύτερος επενδυτής στην Τουρκία και φυσικά ο μεγαλύτερος προμηθευτής οπλικών συστημάτων της Τουρκίας… Δεν είναι καθόλου μια τυπική υπόθεση και μια απλή διπλωματική αντιπαράθεση. Πολύ περισσότερο μάλιστα, εάν τελικά οι 10 πρεσβευτές απελαθούν. Διότι πλέον, πρόκειται για μια ευθεία αντιπαράθεση της Τουρκίας με τη Δύση.
*Ο Νίκος Μελέτης γεννήθηκε στην Κεφαλλονιά το 1962. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών της Νομικής Σχολής Αθηνών. Άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος το 1987. Από το 1990 καλύπτει το διπλωματικό ρεπορτάζ, αρχικά στην ΕΡΤ και κατόπιν και στην εφημερίδα «Έθνος». Αρθρογραφεί στο liberal.gr και στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος».