Γράφει ο Δημήτρης Χατζηδημητρίου*
Πηγή: slpress.gr
Εάν ο 20ος αιώνας υπήρξε ο αιώνας της ανάδειξης και καθιέρωσης των Ηνωμένων Πολιτειών, ως της κυρίαρχης δύναμης με ασυναγώνιστες δυνατότητες διάδοσης και επιβολής των απόψεών της παγκοσμίως, οι πρώτες δεκαετίες του 21ου δοκιμάζουν σκληρά, όλες τις βεβαιότητες επί των οποίων στηρίχθηκε η αμερικανική ισχύς.
Αυτό δείχνει ο άτυπος αμερικανικός εμφύλιος που μαίνεται τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ, τελευταίο επεισόδιο τού οποίου αποτελεί η αποστολή δυνάμεων της Εθνοφρουράς και Πεζοναυτών στο φλεγόμενο Λος Άντζελες, αλλά και η εκτός ορίων σύγκρουση του Τραμπ με τις τοπικές αρχές – υποστηρικτές των Δημοκρατικών.
Οι απαρχές του είναι στην 11η Σεπτεμβρίου του 2001, όταν μια ολιγομελής ομάδα αποφασισμένων τζιχαντιστών, οδηγώντας τα αεροπλάνα που είχε καταλάβει στους Δίδυμους Πύργους και στο Πεντάγωνο, διέλυσε τη βεβαιότητα των Αμερικανών ότι είναι απρόσβλητοι από εξωτερικούς εχθρούς. Ήταν κάτι πολύ περισσότερο από ένα πλήγμα ισχυρού συμβολισμού, στην καρδιά του αμερικανικού καπιταλισμού.
Στα ερείπια του Grand Zero της αμερικανικής οικονομικής πρωτεύουσας, ετάφη ένα πάγιο και σταθερό δόγμα όλων των Αμερικανών προέδρων, ως εκείνη την ημέρα, ότι η χώρα τους ευρισκόμενη μεταξύ δύο μεγάλων ωκεανών, αποτελεί νησίδα ασφαλείας, προστατευμένη από κάθε εξωτερική απειλή.
Οι συνέπειες εκείνης της επίθεσης είναι λίγο πολύ γνωστές. Στο εσωτερικό των ΗΠΑ οδήγησε, υπό ένα πνεύμα πρωτοφανούς πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης, στην ψήφιση στις 26 Οκτωβρίου 2001 του αποκληθέντος Patriot Act και μέσω αυτού στην καθιέρωση καθημερινών πρακτικών, που ουσιαστικά οδήγησαν στη δραματική περιστολή των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων των πολιτών. Στο όνομα πάντα της ενίσχυσης της εθνικής ασφάλειας.
Οι ευάριθμοι διανοούμενοι στις δύο ακτές της χώρας, περιόρισαν τις αντιδράσεις τους στην υπενθύμιση μιας αποστροφής του 3ου προέδρου των ΗΠΑ, Τόμας Τζέφερσον, το 1786, «an elective despotism was not the government we fought for». [ Ένας εκλεκτικός δεσποτισμός δεν ήταν η κυβέρνηση για την οποία πολεμήσαμε ].
Στο εξωτερικό, η ένοπλη εκδήλωση της αμερικανικής οργής, υπό τις επιδοκιμασίες ή την ανοχή της διεθνούς κοινότητας, μετέτρεψε δύο χώρες (Αφγανιστάν και Ιράκ) σε ερειπιώνες. Ταυτοχρόνως, οι νέο-συντηρητικοί σύμβουλοι του Μπους του νεότερου, σχεδιάζοντας το «Νέο Αμερικανικό Αιώνα», με το… αφελές σκεπτικό της διάδοσης των αρχών της φιλελεύθερης δημοκρατίας στον πλανήτη, άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου στο μουσουλμανικό κόσμο. Βύθισαν όλη την περιοχή, από τον ανατολικό Ατλαντικό έως τον Ινδικό Ωκεανό, σε μια πρωτοφανή ρευστότητα και στην ανάδυση στο προσκήνιο εξτρεμιστικών ομάδων, που υπό το πρόσχημα της αντίστασης στους «νέους σταυροφόρους» και στην ταυτοτική ισοπέδωση, επιβάλλουν την τυραννία τους σε εκατομμύρια απελπισμένων ανθρώπων.
ΜΙΑ ΠΛΗΓΗ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΛΕΙΣΕΙ
Όπως και την 11η Σεπτεμβρίου 2001, έτσι και η εισβολή στο Καπιτώλιο, σχεδόν είκοσι έτη μετά (6 Ιανουαρίου 2021), τραυμάτισε ανεπανόρθωτα την εικόνα της αμερικανικής υπερδύναμης. Η εισβολή των οπαδών του Ντόναλντ Τραμπ στο Καπιτώλιο, σηματοδότησε με έναν απολύτως συμβολικό τρόπο το οριστικό τέλος του περίφημου Manifest Destiny. Μιας αντίληψης, που από σύμβολο – πρόταγμα του αμερικανικού ρομαντικού εθνικισμού στη γραφίδα και το λόγο του δημοσιογράφου John O’ Sullivan το 1845, έγινε έννοια ταυτόσημη του αμερικανικού εξαιρετισμού και πηγή διαρκούς άρδευσης ενός «ηθικού πλεονεκτήματος». Επέτρεπε στις ΗΠΑ να εμφανίζονται στην παγκόσμια σκηνή ως η μεγάλη ελπίδα κάθε κατατρεγμένου τούτης της Γης.
Η (με έντονα οπερετικά στοιχεία) απόπειρα αμφισβήτησης και ανατροπής της λαϊκής βούλησης στο Καπιτώλιο, όπως αυτή είχε αναδυθεί από τις κάλπες της 3ης Νοεμβρίου 2020, άφησε μία ανοιχτή πληγή στην εικόνα της Αμερικανικής Δημοκρατίας. Μία πληγή που δεν κατάφερε να επουλώσει η προεδρία Μπάιντεν, παρά τις προσδοκίες επί αυτού.
Στον αντίποδα, αντί της επούλωσης των πληγών, είχαμε το ξέσπασμα ενός άτυπου εμφυλίου, με πολλά επεισόδια… Η ζημία αφορά πρωτίστως στους ίδιους τους Αμερικανούς, αλλά και σε όσους αναγνωρίζουν κι αποδέχονται ως αναγκαία την ενεργό παρουσία και δέσμευση μιας στιβαρής Αμερικής στο παγκόσμιο παίγνιο.
Ο «ΛΑΘΡΕΠΙΒΑΤΗΣ» ΤΡΑΜΠ
Τελικώς, οι εικόνες από το πολιορκημένο, κατειλημμένο και για λίγες ώρες καταργημένο Καπιτώλιο, αποδείχτηκε πως δεν ήταν η δραματική κορύφωση της αμερικανικής περιπέτειας… Περιπέτειας που είχε αρχίσει μερικά χρόνια πριν, με την εγκατάσταση στο Λευκό Οίκο ενός «λαθρεπιβάτη» της πολιτικής. Έτσι θεωρούσαν τον Τραμπ, ο οποίος αναδείχθηκε σε εν δυνάμει απρόβλεπτο παράγοντα ανατροπής και κατάλυσης των αρμών, που συγκρατούν το οικοδόμημα της αστικής φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Ο δε Τραμπ, κάθε άλλο παρά «παρένθεση» αποδείχτηκε. Παρά την ιστορική καταδίκη του σε ποινική υπόθεση, την εμπλοκή του σε άλλες δυσώδεις υποθέσεις και τις αδιαφανείς οικονομικές του δραστηριότητες, κατάφερε να επανεκλεγεί, σημειώνοντας μία ιστορική νίκη, με τους Ρεπουμπλικάνους να ελέγχουν τη Βουλή, τη Γερουσία και με τη νέα κυβέρνηση να αποτελείται αποκλειστικά από άτομα απολύτως έμπιστα στον Τραμπ.
ΚΛΙΜΑ ΕΜΦΥΛΙΟΥ
Πολύ πριν φτάσουμε στα όσα πρωτοφανή εξελίσσονται στο Λος Άντζελες, να υπενθυμίσουμε ότι προηγήθηκαν δύο δολοφονικές απόπειρες κατά του Τραμπ, η ανταρσία του Τέξας επί Μπάιντεν (με σημείο αιχμής και πάλι το μεταναστευτικό) και βεβαίως η ανησυχία του αμερικανικού, του διεθνούς Τύπου, αλλά και σε έρευνες της κοινής γνώμης, στο ενδεχόμενο να βρεθούν οι ΗΠΑ ενώπιον ενός νέου εμφυλίου!
Για να κατανοήσουμε την κατάσταση στο εσωτερικό των ΗΠΑ, πρέπει να αποπειραθούμε να δώσουμε απαντήσεις σε μια σειρά ερωτήματα:
► Τί σημαίνει δημοκρατία, σε συνθήκες ακραίου κοινωνικού πολυκερματισμού και διχαστικής πόλωσης;
► Ποιος είναι ο ρόλος της ηγεσίας και οι επιπτώσεις στο δημοκρατικό παίγνιο της αδιαμεσολάβητης σχέσης ηγέτη-πολίτη σε ένα περιβάλλον επικοινωνιακής αναρχίας;
► Πώς μπορεί σε ένα τέτοιο περιβάλλον να επιβληθεί και να διασφαλισθεί, δίχως φαλκιδεύσεις, η αξίωση για διαρκή έλεγχο των πράξεων του πολιτικού προσωπικού και η απαίτηση για λογοδοσία όσων χειρίζονται δημόσιες υποθέσεις;
► Πώς απαντά η δημοκρατία στις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις μιας άφρονος, εγωϊστικής ολιγαρχίας του πλούτου, παντελώς αδιάφορης για το γενικό καλό;
► Η αξίωση για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, είναι δημοκρατική απαίτηση ή συγκεκαλυμμένος λαϊκισμός, όπως διατείνονται οι ευαγγελιστές ενός ούλτρα φιλελευθερισμού;
► Η εμμονική, μονοσήμαντη προσκόλληση στα προστάγματα της «πολιτικής ορθότητας», η μετατόπιση της πολιτικής δράσης που αφορά και ασκείται για τους πολλούς και ο περιορισμός της σε υπόθεση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για ευδιάκριτες ομάδες ιδιαίτερων πολιτισμικών – ταυτοτικών χαρακτηριστικών, ενισχύει την κοινωνική συνοχή ή την αποδυναμώνει;
► Πώς θα προστατευθούν οι πολίτες και η δημοκρατία από ένα πολιτικό προσωπικό, που επαναπαύεται στα προνόμια που του εξασφαλίζουν οι «αιμομικτικές» σχέσεις του με την ολιγαρχία του πλούτου και ενδιαφέρεται ελάχιστα για την τύχη όσων οδηγούνται στο πολιτικό – οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο;
► Πώς θα αποφευχθεί ο κίνδυνος να κάνει μετάσταση στα παραδοσιακά ΜΜΕ η κυρίαρχη τάση στα social media να μην αποδέχονται τα γεγονότα ως αντικειμενικά στοιχεία που συγκροτούν την πραγματικότητα; Και πώς τα πρώτα θα ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στην αποστολή τους;
Τελικώς αποδείχτηκε, πως ούτε η Αμερικανική Δημοκρατία ήταν άτρωτη και αλώβητη… Κι αυτό δεν είναι καθόλου καλό μήνυμα για τον υπόλοιπο κόσμο. Πολύ περισσότερο, που οι ΗΠΑ παραμένουν κολλημένες στη λάσπη της Ιστορίας, «ασκώντας εξουσία σε έναν αναρχικό χομπσιανό κόσμο», όπως είχε αποφανθεί ο Ρόμπερτ Κέιγκαν, δύο χρόνια μετά την επιδρομή στους Δίδυμους Πύργους…
*Ο Δημήτρης Χατζηδημητρίου είναι δημοσιογράφος, πολιτικός και διπλωματικός συντάκτης από το 1981. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες και επίσης έχει διατελέσει διευθυντής Ειδήσεων και διευθυντής Υπηρεσιών Προέδρου & Διευθύνοντος Συμβούλου στην ΕΡΤ.
